İzmir, büyük sarsıntıya ne kadar hazır?

Yaşar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Cüneyt Tüzün, 116 kişinin hayatını yitirdiği binin üzerinde kişinin de yaralandığı 6.9 büyüklüğündeki 30 Ekim sarsıntısının birinci yıldönümünde değerlendirmelerde bulundu.

Tüzün, “Ülkemizin büyük kentlerini ve bilhassa İzmir kent merkezini büyük bir zelzele beklemekte ve bu kaçınılmaz bir gerçek. Artık zelzelenin ne vakit, nerede ve hangi büyüklükte olacağı sorularını bir tarafa bırakıp kelam konusu doğal afetin meydana geleceği gerçeğiyle yapılacak çalışmalara odaklanmak en gerçekçi davranış olacaktır” dedi.

Merkez üssü 70 kilometre uzaklıkta olmasına rağmen 30 Ekim 2020 Sisam sarsıntısı; İzmir’de can kayıplarının da yaşandığı yıkıma neden oldu. Yaşar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Cüneyt Tüzün, “Meydana gelen yapısal hasarlar, sarsıntı mühendisliği açısından değerlendirildiğinde daha evvel meydana gelen sarsıntılarda gözlenen hasarlara misal. Fakat bu zelzele, İzmir ve etrafındaki yapı stokunun zelzele güvenliği açısından, uyarıcı nitelikte. İzmir’de beklenen zelzelesinin meydana gelmesi durumunda hasar seviyesinin ve dağılımının çok daha fazla olacağı öngörülüyor” diye konuştu.

Zelzele sonrası gerek alanda yapılan incelemeler gerekse toplumun farklı kesitlerinden bireylerle görüşmeler sonucunda kimi hususların öne çıktığını lisana getiren Cüneyt Tüzün, “Deprem İzmir’de meydana gelmedi, yalnızca İzmir’i etkiledi. İzmir Körfezi etrafında bilhassa Bornova, Bayraklı ve Karşıyaka bölgelerinde makus taban şartlarından ötürü sarsıntı tesiri büyüdü. Hasarın nedeninin büsbütün makûs yer şartları olduğu görüşü oluşmuş durumda, lakin meydana gelen hasarın bölgedeki taban şartlarına bağlanması yanlışlı ve eksik bir kıymetlendirme. Sarsıntıya güçlü yapı tasarımı bileşenleri içinde taban özellikleri kıymetli olsa da yapının taşıyıcı sistem özellikleri de değerlidir. Üzerinde ehemmiyetle durulması gereken bir başka nokta ise hasar görmeyen yahut az hasar gören binaların zelzeleye sağlam olduğu sonucuna varılmaması gerektiği. Çünkü İzmir’de binaları etkileyen sarsıntı kuvvetleri, binaların dizaynında dikkate alınan bedellerden daha düşük seviyede. Yerinde yapılan incelemelerden, yapıların zelzele davranışını direkt etkileyen yetersiz dayanım ve ayrıntılandırma, mimari düzensizlikler, makûs personellik ve gereç kalitesi üzere durumların bir ortada bulunduğu binalarda ağır hasar görüldüğü ya da toptan göçtüğü görüldü. Binalarda tespit edilen çatlakların değerli bir kısmının de yetersiz bakımdan ötürü oluşan korozyon kaynaklı olduğu gözlendi” halinde konuştu.

HALKIN SARSINTI HAKKINDA BİLİNÇLENMESİ GEREKİYOR

Ülkemizde ve İzmir’de meydana gelen öteki sarsıntılarda olduğu üzere 30 Ekim sarsıntısı sonrasında da halkta binalarının hasar durumunun ve sarsıntı güvenliğinin belirlenmesi için ani ve yüksek bir talep oluştuğunu söz eden Dr. Cüneyt Tüzün, “Ancak bu talep kısa bir mühlet sonra azalarak son buldu. Bunun temel nedeni, binaların etkin olarak kullanılmasından ötürü zelzele güvenliği belirleme çalışmalarının sıkıntı olmasından kaynaklanmakta. Öbür bir nokta ise binaların, sarsıntı güvenliği belirlenmesi sonucunda ortaya çıkması kuvvetle olası, yetersizlikleri nedeniyle bina sakinlerinin gerekli tedbiri almak için kâfi kararlılık ve tertip içinde olmaması” dedi.

İZMİR’İN ZELZELE RİSKİ VE YAPILMASI GEREKENLER

Geçmişte İzmir’de zelzele ile ilgili yapılan çalışmaları da hatırlatan Cüneyt Tüzün, “Ülkemizin zelzele tehlikesi en yüksek vilayetlerinden biri olan İzmir, Türkiye’de bir unsur imza atarak ‘Kentsel Zelzele Master Planı’ çalışmasını gerçekleştirmiştir. Lakin 1998 tarihinde gerçekleştirilen kelam konusu çalışmanın artık bir geçerliliği yok. Geçen mühlet içinde İzmir’in gerek yapı stoku gerek nüfus gerekse alt yapı olarak çok değiştiği bilinen bir gerçek. Artık zelzelenin ne vakit, nerede ve hangi büyüklükte olacağı sorularını bir tarafa bırakıp kelam konusu doğal afetin meydana geleceği gerçeğine karşı yapılacak çalışmalara odaklanmak en rasyonel davranış olacaktır. İzmir Büyükşehir Belediyesi sonlarını kapsayan bölge için sarsıntı master planın güncellenmesi gerekli. Bu çalışma için Büyükşehir Belediyesi, İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, İzmir’de ve ülkemizde benzeri mevzularda uzman öbür üniversiteler ve ilgili öteki kurumlardan temsilcilerden oluşan bir teknik heyet oluşturulmalı. İzmir genelinde yeni yapılacak binalarda sarsıntı güvenliğine karşı alınacak özel ve teknolojik uygulamaların özendirilmesi için gerekli teknik ve mevzuat alt yapısının hazırlanması gerekli. İzmir’de bulunan özel/resmi hastane ile eğitim kurumlarının zelzele güvenliğinin belirlenmesi ve riskin azaltılması için gerekli tedbirlerin belirlenmeli. İzmir’deki organize sanayi bölgelerindeki tesislerin zelzele güvenliğinin belirlenmesi ve mümkün can, ekonomik ve iş gücü kabının azaltılması için gerekli tedbirler tespit edilmeli” diye konuştu.

Kaynak: Cumhuriyet
Kaynak Url: http://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/izmir-buyuk-depreme-ne-kadar-hazir-1880583