6.5 milyon yurttaş tehdit altında

Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (AFAD) tarafından geçen yıl yayımlanan ve kentlerde mümkün büyük sarsıntılar ile tesirlerini araştırmak, alınması gereken tedbirleri belirlemek gayesiyle hazırlanan “İl Afet Risk Azaltma Planı” (İRAP) raporları Ege’yi bekleyen afet tehdidini tüm çıplaklığıyla gözler önüne serdi. 2021 tarihli raporlara nazaran, yaklaşık 10 milyon 500 bin nüfusa mesken sahipliği yapan Ege’deki 8 büyük kentte 7 ve üzerindeki muhtemel bir sarsıntıda büyük bir yıkım yaşatacak. AFAD’ın açıkladığı kelam konusu raporlar ve yapılan hayati ihtarlara ait bir arpa uzunluğu dahi yol alınamazken AKP hükümeti milyonlarca yurttaşı koruyacak misyonları hala yerine getiremedi. Raporların üzerinden geçen onca mühlete rağmen ne kentsel dönüşümde ne afet toplanma alanları ne de altyapı ile acil hizmetler konusunda somut adımlar atılamadı. Ege vilayetleri muhtemel bir sarsıntıda Kahramanmaraş’ta yaşanan yıkımın gibisi bir görüntüyle karşılaşacak.

İZMİR

Kent için hazırlanan ve kentteki 21 farklı canlı fay çizgisine dikkat çeken rapora nazaran 23 ilçede risk görülürken kıyı bölgelerde ise tsunami riskine dikkat çekildi. 6 ve üzeri şiddetinde sarsıntıya yol açabilecek fayların Konak, Bayraklı, Bornova, Buca ve Karabağlar başta olmak üzere pek çok ilçede yıkıcı tesir yaratacağı vurgulandı. Rapordaki senaryolara nazaran, İzmir fayı üzerinde meydana gelecek ve kent merkezinde hissedilecek 6.6 büyüklüğündeki mümkün bir zelzelenin Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Foça, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karaburun, Karşıyaka, Kemalpaşa, Konak, Menderes, Menemen, Narlıdere, Seferihisar, torbalı ve Urla üzere ilçeleri direkt etkileyeceği belirtildi. Yapı yaşı 30 ve üzerinde olan binaların 6.9 ve üzeri şiddetindeki zelzelede yıkılacağına ait bilimsel tespitlerin de yer aldığı raporda ayrıyeten, mümkün büyük İzmir sarsıntısında konutlar ile birlikte, kamu kurumları, hastaneler, okullar tehdit altında görülürken, arama kurtarma ve sıhhat hizmetleri, barajlardaki hasar nedeniyle su temini, ulaşım, doğalgaz ve güç üzere altyapı hizmetleri de kesintiye uğrayacak. Yeniden rapora nazaran, toplam İzmir nüfusunun 3 milyon 788 bini yaşanacak afetten direkt etkilenecek. Risk altında olmayan ve 500 bine yakın yurttaşın yaşadığı Ödemiş, Kiraz, tire, Beydağ, Kınık Selçuk, Bayındır üzere ilçelerin ise afet tehdidi altında olmayan alanlar olduğu tespit edildi. Raporda kentin merkezinde bulunan Kızlarağası Hanı, tarihi Asansör, Saat Kulesi ve teos Antik Kenti üzere kültür varlıklarının da yıkım tehdidi altında olduğu hatırlatıldı.

MUĞLA

Karasal alanda yıkıcı şiddette sarsıntı üretme potansiyeline sahip 4 farklı faya sahip olan ve denizden 3 başka kıymetli fay sınırına komşu Muğla için hazırlanan raporda, 7 ve üzerindeki şiddetlerde meydana gelecek muhtemel bir zelzelede tehlikeli yerleşim alanları Ula, Milas, Fethiye, Yatağan, Bodrum ve Gökova Körfezi olarak belirtildi. 1900’lü yılların başından bu yana 6.5 ve üzerindeki şiddette iki zelzelenin yaşandığı Muğla’da, Fethiye ilçesinde 1957 yılında meydana gelen zelzelenin akabinde benzeri afetlere karşı yapılan tek somut çalışma ise 25 adet sismik aktivite izleme istasyonu kurulması oldu. Kıyı bölgelerde yüksek katlı yapılara müsaade verilmemesi istikametinde tavsiyelerde bulunan AFAD’ın raporundaki muhtemel senaryoda Gökova’daki 7.2’lik bir sarsıntıda 109 bin binanın yıkılacağı, 948 bin 197 yurttaşın da direkt etkileneceği vurgulandı.

AYDIN

Altı farklı canlı fay çizgisi geçen Aydın’ın nispeten daha yumuşak ve alüvyon ağırlı tabanların görüldüğü kuzey kesitleri riskli, orta ve güney kesitleri ise nispeten daha az riskli görüldü. Efeler ilçesini merkez üssü alan 7 şiddetindeki sarsıntı senaryosuna nazaran, 990 bin kişinin direkt etkileneceği bir afette, kentteki 277 bin binadan 33 bin adedinin yıkılacağı, yaklaşık 70 bin binanın ise orta ve ağır hasar alacağı belirtildi. 7 bin can kaybı ile 13 bin ağır yaralı olacağı öngörülen sarsıntı senaryosunda, Efeler, İncirliova, Germencik, Köşk, Nazilli, Kuşadası ve Söke ise en tehlikeli ilçeler olarak görüldü. 10 adet sıhhat tesisinin zelzele nedeniyle hizmet dışı kalacağı kestirim edilen raporda 10 okul, kaymakamlık binalarının bulunduğu 6 adet kamu kurumu, 8 karakol ve 4 itfaiye istasyonunun yıkılabileceği vurgulandı. Listede yıkılacak ve hizmet dışı kalacak kamu yapıları ortasında AFAD’a ilişkin binanın da bulunması ayrıyeten dikkat çekti. Yollar, elektrik, doğalgaz ve su sınırlarının büyük hasar alacağı kestirim edilen sarsıntı senaryosunda, İncirliova İkizdere Barajı’nın hasar almasıyla susuzluk başlayacağı, sanayi tesislerinin devre dışı kalacağı ve büyük ekonomik hasar olacağı da aktarıldı.

MANİSA

Deprem riski yüksek bir başka Ege ili olan Manisa için hazırlanan rapora nazaran, can ve mal kayıplarına yol açabilecek, kent genelinde uzunluğu 10 kilometreden uzun 15 adet fay sistemi bulunuyor. Tıpkı İzmir üzere değerli bir sarsıntı kenti olan Manisa’nın kuzey ve orta bölgeleri taban bakımından riskli ve yapılaşma açısından da tehlikeli olduğu hatırlatılırken 6.5 şiddetindeki mümkün bir sarsıntıda makus senaryoya nazaran, yaklaşık 5 bin binanın yıkılacağı, 40 bin binanın ise ağır ve orta hasarlı olacağı öngörülüyor. Kentteki iddiası etkilenecek kişi sayısı ise 120 bin civarında. 98 bin yapıda hasara yol açabileceği de hatırlatıldı.

DENİZLİ

Yüzde 55’i zelzele tehdidi altında görülen Denizli’nin geçmişteki büyük zelzelelerde kent merkezinin iki kez büsbütün yıkıldığı hatırlatılan raporda, depremsellik tesirine sahip 4 başka graben ile 7 farklı fay zonu bulunduğu belirtildi. Otoyollar ile demiryollarının fay sınırları üzerine inşa edildiği ve büyük bir sarsıntıda ulaşımın kesintiye uğrayacağının altı çizilen raporda, doğalgaz sınırlarının da birebir biçimde fay sınırları boyunca inşa edildiği hatırlatıldı. Pamukkale fay çizgisi üzerinde meydana gelecek 6.6 şiddetindeki bir sarsıntının, Aydın, Burdur, Manisa ve Uşak’ta da misal yıkıma yol açacağı aktarıldı.

ÇANAKKALE

Dokuz başka fayın bulunduğu ve zelzele açısından riskli sınıfta görülen Çanakkale için oluşturulan 7 şiddetindeki zelzele senaryosunda, 2 bin 500 binanın direkt yıkılacağı, 35 bin binanın ağır ya da orta hasarlı olacağı, afetten direkt etkilenecek kestirimi nüfusun ise 110 bin civarında olacağı öngörüldü.

BALIKESİR

20 adet canlı fayın geçtiği ve Kuzey Anadolu Fayı’nın güney kolları üzerinde şurası Balıkesir’de büyüklüğü 6 ile 7.2 ortasında bir zelzele beklendiği rapora yansıyan ayrıntılar oldu. Mümkün 7 şiddetindeki Havran-Balıkesir fayı merkezli bir zelzelede, İvrindi ilçe merkezinin yanı sıra, otoyollar, okullar, köyler, devlet daireleri, köprüler ve sanayi sitelerinin büyük oranda yıkılabileceği tespit edildi. Sarsıntı nedeniyle ziyan görecek alanlar ise Bandırma, Susurluk, Ayvalık, Edremit, Erdek, Gönen, Manyas, Bigadiç, Sındırgı olarak gösterildi. Oluşabilecek afetten etkilenecek kişi sayısı yaklaşık 500 bini bulurken bu sayı vilayet nüfusunun da yüzde 54’üne ulaşacak.

UŞAK

1970 tarihinde meydana gelen ve Batı Anadolu’nun en şiddetli zelzelesini yaşayan Uşak’ta etkin bir riske dikkat çekilirken oluşabilecek 6.5-7 şiddetindeki sarsıntı riskine karşı da ikaz yapıldı. Merkez üssü Banaz olan, 6.5 büyüklüğündeki sarsıntı senaryosunda merkez, Sivaslı, Karahallı, Eşme, Ulubey üzere ilçelerde büyük yıkım yaşanabileceği, Küçükler Barajı’nın yıkılmasıyla su, ayrıyeten güç ve besin krizi yaşanabileceği, 370 bin nüfuslu kentin tamamının sarsıntıdan direkt etkileneceği tespit edildi.

Kaynak: Cumhuriyet
Kaynak Url: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/65-milyon-yurttas-tehdit-altinda-2059494?utm_medium=Kategori%20Sayfasi&utm_source=Cumhuriyet&utm_campaign=Kategori%20Sayfasi