Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz

Türkiye, Emperyalist ülkelere verdiği kurtuluş uğraşı sonucunda, bağımsızlığını ilan eden tek ülkedir. 100 yıl evvel ilan edilen Cumhuriyet’in nasıl kazanıldığını sizlere anımsatmak istiyorum. 24 Temmuz 1923 günü, Lozan Baş delegesi İsmet Paşa, Lozan Antlaşmasını 8 aylık bir uğraşıyla imzalayarak, ülkenin tapusunu almıştır. Üç ay sonra Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşları Cumhuriyeti ilan etmişlerdir. Sanki Gazi Mustafa Kemal’in aklına birinci “Cumhuriyet’in İlanı” fikri, 28 Ekim 1923 gecesi; ‘Ey, çocuklar, yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz’ diyerek mi gelmişti?

Erzurum Kongresi’nin hazırlık çalışmaları yapıldığı sırasında, 7/8 Temmuz 1919 sabahı, Mazhar Müfit Beyefendi, Gazi’ye; ‘Başarı sağlandığında hükümet formu ne olacak?’ Formundaki soru yöneltmiştir. Gazi;

‘Zaferden sonra şekl-i hükümet Cumhuriyet olacaktır.’ Demiştir. Süreyya (Yiğit) Beyefendi ile Mazhar Müfit (Kansu) beyefendi birinci kez Mustafa Kemal’in ağzından ‘Cumhuriyet’ sözünü duymuşlardır. O defter dört yıl, onun talimatıyla kapatılmış lakin O, ülkenin ‘Cumhuriyet’ tarihine o gece bir iz bırakmıştır.

28 Ekim 1923 gecesi, Çankaya Köşkü’nde Latife Hanım’ın ve Gazi’nin konut sahipliğinde yenilen yemekte; İsmet İnönü, Fethi Okyar, Mustafa Necati Beyefendi, Vasıf (Çınar) Beyefendi, Yunus Nadi Beyefendi, Mahmut Esat (Bozkurt) Beyefendi, Halit Karsıalan, Kemalettin Sami Gökçen, Fuat Sirmen, Ruşen Eşref Ünaydın ve Kâzım Özalp vardılar. Onlar, ülkenin idaresi üzerine fikirlerini belirtiyor, Mustafa Kemal masada konuşulanları sessizce dinliyordu. Mazhar Müfit Beyefendi, o geceyi şöyle anlatmıştır:

“Bir gece önce beraberdik. Mustafa Kemal Paşa gülerek; ‘Ey, çocuklar, yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz’ dedi. Ve bana döndü:

‘Erzurum’dan beri ağzından çıkarmadığın Cumhuriyetin işte vakti geldi. Yarın istediğin kadar Cumhuriyet diye açıkça artık bahsedebilirsin’ dedi. Tabidir ki hepimiz son derece şad olduk.”

Evet, geçen yıl, ADD ve İnönü ailesiye birlikte; ‘Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın 100. Yılı aktifliğini yaptık, ben kapalı salon ve gece açıkhava sunumları gerçekleştirdim.

Şişli ADD, Dikili ADD, Selçuk ADD yaptığım ‘Lozan Barış Antlaşması’nın 100. yıl sunumlarından sonra sıra; “Yarın Cumhuriyeti İlan Edeceğiz” 100. Yıl sunumlarına geldi, bunlar;

Foça ADD, Buca ADD, Bergama ADD, Bornova ADD, İzmir Müze Müdürlüğü, İzmir Amerikan Lisesi, 1968 İAL Mezunları Peryön, Club Armonıa, Güzelbahçe Gülder, Bayraklı Kulalılar, Geleceğim Ol Derneği, Ege Üniveritesi, Radikal Koleji, Bornova Belediyesi Altındağ yerleşkesinde görsel sunumlardır.

En önemsediğim son sunum ise; California ADD yaptığım; ‘5 Aralık Bayanlarımızı Milletvekili Seçilme’ hakkı konusundaydı.

‘2022 Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın 100. Yılı’, ‘2023 Lozan Barış Antlaşması’nın 100. Yılı’ ve ‘2023 Cumhuriyet’imizin 100. Yılında’ 30 sunum yaparak, misyonumu yapmaya çalıştım.

Yaşasın Cumhuriyet…

11.12.2023

Ahmet Gürel

ADD Genel Lider Baş Danışmanı

Kaynak: Cumhuriyet
Kaynak Url: https://www.cumhuriyet.com.tr/cumhuriyetin-egesi/yarin-cumhuriyeti-ilan-edecegiz-2150209?utm_medium=KategoriSayfasi&utm_source=KategoriSayfasi