Prof. Dr. Naci Görür: Her yerde faylar var… Her biri 7 ve üzerinde zelzele üretebilir!’

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen Zelzele ve Dirençli Kentler Konferansı Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi’nde (AASSM) yapıldı. Konferansa, lokal yöneticiler, sivil toplum örgütleri, meslek odaları, siyasi partilerin temsilcileri, akademisyenler ve İzmirliler katıldı. 

Konferansta konuşan İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, İzmir’in dirençli bir kent olma seyahatini güçlendiren bu ortak akıl buluşmasında olmaktan gurur duyduğunu belirterek, şunları söyledi:

“30 Ekim 2020’de İzmir’de yaşadığımız sarsıntı, hepimizin hayatında derin izler bıraktı. Kaybettiğimiz 117 canımızın acısı, hala birinci günkü üzere taze. Yaşadığımız felaketler, yuvamız olan kentlerin afetlere karşı dirençli olmasının ne kadar zorunlu olduğunu gösteriyor. Zira sarsıntıda ölmek, asla yazgı değildir. Yaşadığımız kayıpların gerçek ve yegâne sebebi, vaktinde alınmayan tedbirlerdir.”

SOYER: ZELZELE HAREKET PLANIMIZ ŞEKİLLENDİ

İzmir’de 30 Ekim Depremi’nin çabucak akabinde İzmir Sarsıntısı Ortak Akıl Buluşması’nı gerçekleştirdiklerini söyleyen Soyer, “Tıpkı bugün olduğu üzere omuz omuza vererek, içinde yaşadığımız kenti dirençli hale getirmenin yollarını aradık. 14 üniversite, 25 kamu kurumu, 38 STK, meslek odası ve 29 belediyeden oluşan katılımcılarımızla aldığımız kararlar sonucunda Sarsıntı Hareket Planımız şekillendi. Büyük bir kararlılıkla uyguladığımız Sarsıntı Aksiyon Planımız şu başlıklar üzerinde yükseliyor: Yapı stoğu envanteri çalışmalarımız, depremsellik ve mikro bölgeleme araştırmalarımız ve elbette kentsel dönüşüm. İnşaat Mühendisleri Odası ile birlikte hayata geçirdiğimiz yapı envanteri ve bina kimlik evrakı çalışmalarımız sayesinde İzmirlilerin yaşadıkları binalar hakkında kapsamlı bilgilere erişimini sağladık. Projemize sarsıntıdan en çok etkilenen, Bayraklı ve Bornova’da başladık. Ve toplamda 94 bin 773 yapının envanterini çıkardık.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü birlikteliğiyle yürüttüğümüz İzmir Depremsellik ve Tsunami Araştırma Projesi ile sadece kentimizin değil, komşu vilayetlerin de zelzele risklerini en ince detayına kadar incelediğimiz bir süreci başlattık” diye konuştu.

“İZMİR’İN DİRENÇLİ KİMLİĞİNİ GÜÇLENDİREN ÖRNEK BİR YAPI DOĞDU”

İzmir’le birlikte Aydın ve Manisa’nın bir kısmını de içine alan büyük bir alanın sarsıntı riskini modellediklerini belirten Lider Soyer, “Elde edilen bilgiler, kentimizin afetlere karşı dirençli yapısını güçlendirmek için temel oluşturacak. İzmir’in gelecekte nereye, nasıl yapılaşması gerektiğini tespit ediyor, bu doğrultuda gerekli olan bilimsel dataları büyük bir titizlikle topluyoruz.

Bu çalışmalarımızın bir çıktısı olarak, İzmir’in dirençli kimliğini güçlendiren örnek bir yapı doğdu: Ege Kent Laboratuvarı. Bu laboratuvar, taban ve yapı materyallerinin fizikî özelliklerini belirleyerek, kentsel dönüşüm projelerimizde en üst seviye güvenliği sağlıyor. Bizim kentsel dönüşümden anladığımız, sadece eski binaların yıkılarak yenilenmesi değil. Bizim emelimiz İzmir’in herkesin inançla nefes alıp verdiği bir yuvaya dönüşmesi. Bu hedefimize ulaşmak için, 6 bölgede toplam 248 hektarlık alanda, vatandaşla yüzde yüz uzlaşma sağlayarak, yerinde dönüşüm unsuru ile çalışmalarımızı sürdürdük. Uzundere’de 817, Örnekköy’de 333 olmak üzere toplam 1150 bağımsız ünitenin anahtar teslimlerini yaptık. Kimsenin ahını almadan gerçekleştirdiğimiz kentsel dönüşüm atağımızla, yaklaşık 820 bin metrekare inşaat alanında, toplamda 5600 bağımsız kısmın inşaatını yapıyoruz” sözlerini kullandı.

“UTANMADAN DİYORLAR Kİ… “BiZE OY VERMEZSENiZ, BU TÜRLÜ OLUR” ACININ SİYASETİ OLUR MU?”

6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli 2 büyük sarsıntı yaşandığını hatırlatan Soyer, “6 Şubat’ta tanımı sözlerle mümkün olmayan bir felaket yaşadık. On binlerce canımızı yitirdik. Yüz binlerce vatandaşımız zelzelede meskenlerini, yakınlarını kaybetti. Zelzelenin etkilendiği kimi bölgeler adeta haritadan silindi. Bu felaket, dirençli kentler inşa etmenin, ülke gündemini meşgul eden tüm siyasetlerden çok daha öncelikli ve yaşamsal olduğunu, bir defa daha gösterdi. Yazık ki 22 yıldır bu ülkeyi yönetenlerin tek sıkıntısı koltuklarında oturmaya devam etmek. 22 yıl boyunca teşvik ettikleri rant odaklı siyasetlerle, halkımızın canını hiçe saydılar. On binlerce canımızın altında kaldığı yapıları inşa edenleri,bırakın en ağır cezaları vermeyi, yargılamadılar bile. Beşerler hala çadırlarda yaşarken, bütün ailesini, yuvasını, yurdunu kaybeden insanların karşısına çıkıp, utanmadan diyorlar ki; ‘Bize oy vermezseniz, bu türlü olur.”’Acının siyaseti olur mu? Çocuklarını yitiren ana babaların, yetim kalan çocukların üzerinden siyaset yapılır mı” dedi.

“İZMİRLİLERİ İNANÇLI VE SAĞLIKLI HAYAT ALANLARINA KAVUŞTURMAYA ODAKLANDIK”

İzmirlilerin inançlı konutlara sahip olması en büyük öncelikleri olduğunun altını değerle çizen Lider Soyer, “Biz İzmir’de bu idare anlayışının tam aykırısını yapmaya kelam verdik. Bu hoş kenti afetlere karşı dirençli hale getirmeye, İzmirlileri inançlı ve sağlıklı ömür alanlarına kavuşturmaya odaklandık. Kimsenin yüreğine bir daha sevdiğinin acısı düşmesin diye, olanca gücümüzle çalıştık.

Yürüttüğümüz tüm çalışmalar, afet risklerini azaltmayı, can ve mal kaybını en aza indirmeyi amaçlıyor. Rant için değil, halk için başlattığımız kentsel dönüşüm seferberliğimiz ile İzmirlilerin inançlı konutlara sahip olması en büyük önceliğimiz. 6 Şubat sonrasında Belediyemizin kurumsal gücüyle yıkılan kentlerin ayağa kalkmasına yardımcı olmak için canla başla çalıştık. Başlattığımız Bir Kira Bir Yuva hareketiyle, İzmir dayanışmasını büyüttük. Evsiz kalan yurttaşlarımızı, sıcak yuvalarla buluşturduk. 85 milyon bütün Türkiye’nin yüreğini dağlayan bu yarayı sarmak için birbirimize sıkı sıkıya kenetlendik. Birinci andan itibaren, arama kurtarma ve tıbbi yardım takımlarımızı, insani yardım materyallerimizi bölgeye sevk ettik. Tüm gücümüzle afetzede kardeşlerimizin yanında olduk. Kardeş kentimiz olan Osmaniye’ye, Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş’a takviye olduk. Belediyemizin tüm imkanlarını seferber ederek depremzedeler için barınma, beslenme, sıhhat ve ruhsal dayanak hizmetleri sunduk. Parti, din, inanç gözetmedik. Bir elin verdiğini öbür el duyurmadan gece gündüz çalıştık. Yaşanan bu tarifsiz acıyı bir nebze olsun hafifletebildiysek ne keyifli bize” biçiminde konuştu.

“İZMİR’İN GÜCÜ, BİRLİKTELİĞİMİZDE VE DAYANIŞMAMIZDADIR”

Afetlere dirençli kentler inşa etmenin, başta merkezi idare olmak üzere mahallî idarelerin, meslek odalarının, akademinin, STK’ların, yani bir bütün olarak tüm toplumun ortak sorumluluğunda olduğuna dikkat çeken Lider Soyer, “Hepimizin en temel ödevi budur. Yıllardır her platformda hükümeti, lokal idareleri ve toplumumuzu afetlere karşı uyaran saygıdeğer hocalarımızın, bedelli bilim insanlarımızın önünde hürmetle eğiliyorum. Sizlerin iştirakiyle gerçekleştirdiğimiz bu buluşma, geleceğin dirençli kentlerine ışık tutacak. Sizlerin rehberliği, bu yolda bizim için değer biçilemez bir kaynaktır. Biliyoruz ki afet risklerine karşı koymak için bilimin ışığında ilerlememiz, İzmir’in ve ülkemizin güvenliği için en sağlam temeldir. İzmir’in gücü, birlikteliğimizde ve dayanışmamızdadır. Tabiatla uyumlu ve dirençli kentler inşa etmek için ülkemizin her bir köşesine, belediye lideri olarak geçirdiğim müddette edindiğim deneyimleri aktarmak için uğraş göstereceğim. İzmir’de başlattığımız öykünün de takipçisi olacağım. Zira benim için İzmirlilerin ve bu ülkede yaşayan her bir yurttaşımızın güvenliği, her türlü makamdan daha kıymetlidir” tabirlerini kullandı.

NACİ GÖRÜR: FAYLARIN KENDİNE MAHSUS KARAKTERLERİ VAR

Konferansta konuşan Bilim Akademisi Üyesi Prof. Dr. Naci Görür ise yaptığı konuşmasında şunları söyledi:

“Şu an İzmir’de çok bedelli bir çalışma yapılıyor. Bu çalışma dirençli İzmir için evvelce yapılması gereken bir altyapı. Bu çalışma bittikten sonra eş vakitli çalışmalar ile umarım ki İzmir dirençli bir kent haline gelecektir. Sarsıntılar bu coğrafyada 13,6 milyon sene evvel sistemleri kurularak yaratılarak başladı. 13,6 milyon yıldan beri bu topraklarda zelzeleler olabilmekte. Hiç kuşkunuz olmasın milyonlarca sene daha devam edecektir. Bu türlü bir coğrafyada yurt edinmişiz, topraklarımız var. Topraklarımızın yüzde 90’ına yakını canlı faylarla kesilmiş vaziyette. Bu canlı fayların her birinin kendine mahsus karakteri var. Her biri ne kadar büyüklükte zelzele üretir, nasıl, ne vakit üretir, ürettiğinde nereyi/nasıl tesirler, bölgede sarsıntının şiddeti ne olur, bunların hepsi fayların özelliğine bağlı. Bizim idaremiz ve yapılanmamız ile hiç ilgisi yok. Yer yuvarının altındaki dinamikler yer üzerinde Türkler, Araplar, Avrupalılar mı yaşıyor, meskenleri sağlam mı bilmez. Faylar sarsıntı ürettiği vakit kendi güçleri ile ve o bölgenin karakteristikleri ile tesir eder, üstündeki yapılar kendi özellikleri ile uyumluysa onu belli ölçüde tolere eder. Şayet zıtlaşmış, yanlış ve karşıt şeyler yapılmışsa gözünün yaşına bakmadan yıkar. O bölgede yaşayan insanları öldürür. Sarsıntıların hiçbir toleransı, seçeneği bu mevzuda yok.”

“KENDİ YAPTIĞIMIZ KUSURLARIN ALTINDA EZİLİYORUZ, TELEF OLUYORUZ”

Bugüne kadar rant korkusuyla ve siyasi nedenlerle kentlerin büyütüldüğünü söyleyen Görür, “Biz yeryüzünde yaşayan beşerler olarak bu bölgeyi hayat yeri ilan ettiysek, burada yaşıyorsak İzmir’de yapacağımız her yapıyı, yolu, tüneli, barajı aklınıza gelen tüm mühendislik yapıları yer altının dinamikleri, karakteristikleri ile uygun barışık yapmak zorundayız. Yapmadığımız vakit eninde sonunda yıkılır ve bizde sonuçlarını görürüz. İnşaat mühendislerimiz, mimarlarımız ya da kent yöneticilerimiz ya da kent mimarlarımız… Her şeyden evvel kendi yöntemlerine nazaran ne yapıyorlarsa elbette yapacaklardır fakat yerin dinamiklerini ve özelliklerini bilerek ihmal etmeyerek onlarla barışık ve ahenk için yapmak zorundadırlar. Bugüne kadar Türkiye’de kentlerin gelişimi maalesef bu niyetlerin dışında olmuştur. Ya gecekondu mantığıyla ya da bir yere göç vasıtası ile ya da rastgele bir bölgede rant korkusuyla siyasi nedenlerle biz kentlerimizi büyütmüşüz. Kentlerimizi o denli büyümüş ki yer altı özelliklerine ahenk halinde değil, rant ve siyaset üzere korkularla yapmışız. Bugün kendi yaptığımız yanılgıların altında eziliyoruz, telef oluyoruz. Bunu da düzeltmeye korkuyoruz. Lakin bir yerden başlamak zorundayız. Tıpkı İzmir’in yaptığı üzere… Bir yerden başlıyoruz. Umarım bu başlangıç gerekeni yapar ve bundan sonraki siyasi anlayış ve idare bunu devam ettirir ve İzmir zelzele dirençli kente dönüşür” diye konuştu.

“BİR GECE 50 BİN İNSANI TOPRAĞA GÖMÜYORSANIZ ŞAPKANIZI ÖNÜNÜZE KOYUP DÜŞÜNMENİZ LAZIM”

Depreme dirençli kentin, sarsıntı geldiği vakit zelzelesi en az hasarla atlatan kent manasına geldiğini ifede eden Görür, “Elbette ki büyük zelzelelerde kentlerde hasarlar görülür. Lakin bunların afet boyutuna çıkması bizim hatalarımızdır. Bu da bizim açımızdan utanılacak bir şeydir. Biz her büyük sarsıntıda on binler 50 binler veremeyiz. Bunu dünyada kabul etmez. Bilimle yönetilen ülkelerde sarsıntıların bu kadar hasar verdiği ülkelere bakış son derece çarpıktır. O ülke kokuşmuş tevessül etmiş bir ülkedir. Siz bir gece 50 bin insanı toprağa gömüyorsanız şapkanızı önünüze koyup düşünmeniz lazım” dedi.

“HER FIRSATTA ‘MARAŞ’A DİKKAT EDİN’ DİYE DİYE LİSANIMIZDA TÜY BİTTİ”

6 Şubat Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların ‘geliyorum’ diyen bir sarsıntı olduğunun da altını çizen Görür, “Siz hayatınızda hiç sarsıntı duymamışsanız bir anda sarsıntı gelir ve gafil avlanırsınız. Fakat gafil avlanmamanız lazım. Bu zelzelenin gelişi yıllar evvelden söylendi. Biz Marmara zelzelesini konuşurken medya bize ‘Marmara’da sarsıntı diyorsunuz diğer nerede zelzele bekliyorsunuz’ diye sorsalardı; birinci yanıtımız Maraş olurdu. Her fırsatta ‘Maraş’a dikkat edin’ diye diye lisanımızda tüy bitti. 2020 yılında Elazığ zelzelesinden sonra benim yüzlerce görüntüm var; ‘Maraş’a dikkat edin’ diye. Bir kulaklarından girip başka kulaklarından çıkıyordu. Herkes hipnotize olmuş üzereydi, kimsenin yaptığı bir şey olmadı. Ben söyleye söyleye bu felaket geldi. Bugün siz İzmir’de oturuyorsunuz ya… Ben ve siz dahil hepiniz hatalısınız. Bu ülkenin sahibi olarak üzerimize düşen hiçbir şeyi yapamadık. Bunu baht diyerek geçiştiremezsiniz. Jeoloji Mühendisleri Odası bir rapor yazdı; Maraş’ta sarsıntı geliyor diye. Ne kadar büyüklükte olur, nerede olur hepsi raporda belirtildi. Bu başta Cumhurbaşkanına, Meclis Liderine, bölgenin milletvekillerine ve bölgedeki valilere, belediye liderlerine gönderildi. Ne oldu pekala? Hiçbirimiz bu sarsıntı ile yüzleşmedik. 50 binden fazla insanımız ölüyor, biz hiçbir şey yokmuş üzere davranıyoruz. Olağan beşerler bir ortaya gelir o beşerler konuşur. Bu ülke bir zelzele ülkesi. Biz artık bu sarsıntı kentlerinde neyi yanlış yaptık, neyi yapmadık diye bunu oturup konuşalım. Sonra ülkemizi zelzeleye hazırlayalım diye. Tövbe bu türlü bir hazırlıkta yok” sözlerini kullandı.

“DEPREM İŞİNİ HALLETMEMİZ LAZIM YOKSA TARİHİN ÇÖPLÜĞÜNE ATILIR GİDERİZ”

Deprem gerçeğinin değişmeyeceğinin lakin zelzeleye dirençli kentler yapılabileceğini tabir eden Görür, “California’ya gidin dirençli kent. Japonya, Brezilya, Hindistan, Çin… Buralarda zelzeleye dirençli kentler var. Daha 1,5 ay evvel Japonya’da 7,6 büyüklüğünde sarsıntı oldu. Bizde olsa ülkeyi felç ederdi. Orada günlük hayatta değişim olmadı. 122 kişi hayatını kaybetti o da tsunamiden. Zelzeleye dirençli kentler yapılabilir. Bunu yapabilecek her şey var. Olmayan ne biliyor musunuz? Siyasi irade halkın nezaret ve kontrol iradesi. Halk isteyip talep etmezse siyasetçi bu işe girmez ve bizde her zelzelede binlerce insanımızın toprağa veririz. Bu iş bu türlü gitmez. Bu ülkeyi ekonomik ve siyasi olarak bağımsız özgür çıkmasını istiyorsak bu zelzele işini halletmemiz lazım. Yoksa tarihin çöplüğüne atılır gideriz” tabirlerini kullandı.

“7 VE ÜZERİ ZELZELE ÜRETEBİLİR”

İzmir’in bir zelzele kenti olduğunu hatırlatan Görür, “MS 175, 688, 1039, 1688, 1739, 1864 yıllarında İzmir’de 7’nin üstünde sarsıntılar var. İzmir’in zelzeleleri yanlış söyleniyor. İzmir’de çok zelzele kaynağı var. Manisa’da zelzele olsa İzmir sarsıntısı deniliyor. Akdeniz’deki zelzeleye İzmir zelzelesi deniyor. Herkes İzmir’e yakıştırıyor. İzmir sarsıntılardan oluşmuş. Aletsel periyotta 1928, 1939-1949-1953-1966-1974-1977-1979-1992-1994-2003-2017-2020 de 6-7 şiddetinde sarsıntılar olmuş. İzmir bir sarsıntı kenti. İnanmamazlık etmenin bir manası yok. İzmir’de yalnızca deniz içinde değil her yerde faylar var. Bunların her biri 7 ve üzerinde zelzele üretebilir. Bunlar 7 ve üzerinde sarsıntı üretirler ise bugün İzmir’i felç eder. 120-130 insan vefatı ile kurtulamaz bu kent. Mümkün değil. Bu sarsıntı tehditleri olan faylar Çeşme Fayı, Güzelbahçe Fayı, Seferihisar, Tuzla Fayı, Grabel Fayı, Manisa Fayı… Bu fayların hepsi gerçek, tespit edilmiş, canlı ve her birinin büyük sarsıntı üretme kapasitesi var. Bu faylar İzmir’i vuracak olan faylar. Ne vakit nasıl ne büyüklükte bilmiyoruz. Bizim kendimizi tehdit eden bu fayları biz özelliklerini bilmiyoruz. Bundan daha büyük aymazlık olur mu? İzmir’i tehdit eden faylar kuzu üzere oturuyor. Biz bunların özelliklerini biliyoruz. Ne vakit uyanırlar, ne büyüklükte zelzele üretirler, nasıl üretirler, zelzelenin dalgaları İzmir’in yerin altına girince nasıl davranır, bizi nasıl tesir eder, nerelerde sarsıntının suratı artar-azalır bunları bilmeden nasıl oturduk. Bu faylara karşın hiçbir şey yokmuş üzere bu çağa kadar nasıl geldik. Çok şükür çok şanslıyız bu güne kadar ki kayıplarımızla” dedi.

“10-15 DÜŞMAN VAR. BUNLAR İZMİR’DE SOTAYA YATMIŞLAR”

“İMARI MİKRO BÖLGELEME DATALARINA NAZARAN KARAR VERİLİR DİYE BİR KANUN ÇIKMALI. ZELZELELERE KARŞI DİRENÇLİ KENTLER YAPMAZSAK EBEDİYEN ÖLMEYE DEVAM EDECEĞİZ DEMEKTİR”

“Siz hükümet olarak lider olarak İzmir’in VS30 haritasını göz önüne almadan sarsıntı dalgalarını nerede yıkıcı, nerelerde can alıcı hasarlar oluşturacağını bilmezsiniz” diyen Görür, “Bir lider gelip, kendi partisinin liderine, ‘uçaktan gelirken şurayı çok beğendim 3 bin mesken yapalım’ diyebilir. Belediye lideri tamam der ve inşaata başlarsanız. Oranın jeolojisi, sismik karakteristiklerini bilmediğiniz için yaparsınız. Belediye liderin bilgisayara girip sayısallaştırılmış sayılarına bakıp ‘Değil 3 bin binayı 1 çivi çakamam’ diyebilmesi lazım. Belediye meclisi oluyor şuraya 10 katlı bina yapılsın. Öbürü diyor 1 kat da ben verdim 11 kat olsun… Onun oradaki sismolojisi yer altı ile ilgi bilgi yok. Kent dinamiğinde mikro bölgeleme bilgileri temeldir. Buna karar verecek belediye meclisi ve belediye lideri olamaz. Burada yasal değişikliklerde gerekir. İmarı mikro bölgeleme bilgilerine nazaran karar verilir diye bir kanun çıkmalı. Sarsıntılara karşı dirençli kentler yapmazsak ebediyen ölmeye devam edeceğiz demektir” dedi.

Kaynak: Cumhuriyet
Kaynak Url: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/prof-dr-naci-gorur-her-yerde-faylar-var-her-biri-7-ve-uzerinde-2184530?utm_medium=KategoriSayfasi&utm_source=KategoriSayfasi