Bursa Nutku nedir? Bursa Nutku sözleri ve manası…

Laiklik Meclisi Sözcüsü Özkan Rona’nın, Bursa Nutku’ndan alıntı yaptığı paylaşımı nedeniyle gözaltına alınmasını üzerine Bursa Nutku’nun ne olduğu araştırılmaya başlandı. Pekala, Bursa Nutku nedir? Bursa Nutku sözleri ve manası…

BURSA NUTKU NEDİR?

Bursa Nutku, Bursa’da Türkçe ezan okunmasına karşı bir protesto gerçekleşmesi üzerine kente giden Mustafa Kemal Atatürk’ün, kendisi ve heyeti için 6 Şubat 1933 akşamı verilen yemek sırasında yaptığı argüman edilen konuşma. Bu konuşma birinci kez olaydan 14 yıl sonra İstek Ruşen (Yücer) isimli genç bir gazetecinin yazdığı “Atatürk’e İlişkin Birkaç Fıkra ve Hatıra” kitabında anlatıldı.

Metnin Mustafa Kemal tarafından söylenip söylenmediği de çeşitli periyotlarda kamuoyunca tartışıldı.

İlk defa 1947’de Rıza Ruşen Yücer’in kitabında yer alan ve “Bursa Nutku” olarak isimlendirilen konuşma metni, 1 Temmuz 1949 günü Demokrat Partili Gurur Balkanlı tarafından partinin İzmir Vilayet Kongresi’nde Celal Bayar’ın isteği üzerine okundu. Sonraki gün Demokrat İzmir gazetesinin birinci sayfasında yayımlandı. Bu kongreden sonra kamuoyunun dikkatini çeken nutkun birinci cümlesi 1954’te Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin cephesine yazıldı.

Bursa Nutku, 10 Kasım 1957’de Dünya; 1958 yılında 19 Mayıs günü Ulus gazetesinde yayımlandı. Ulus gazetesinde yayımlanmasının akabinde şaibeli bir metin olduğu öne sürüldü ve Ulus Gazetesi hakkında soruşturma başlatıldı.

Böyle bir nutkun mevcut olup olmadığı 1963 yılında Senatör Özel Şahingiray tarafından ve Millî Eğitim Bakanı İbrahim Öktem’in yanıtlaması talebiyle Senatoya getirildi. Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Afet İnan “dönemin şahit tabirleri dikkate alınarak, bu kelamların mealen Atatürk tarafından söylendiği anlaşılmaktadır” halinde karşılık verdi.

Böyle bir nutkun var olup olmadığı konusu Ege Üniversitesi Fikir ve Sanat Kulübü’nün yayımladığı bir broşürde Bursa Nutkuna yer verilmesi üzerine 1966’da yine gündeme geldi. Bornova Cumhuriyet Başsavcılığı, Nutku kullanarak halkı kanunlara itaatsizliğe teşvik ettiği teziyle kulübün kapatılması için dava açmıştı. Adalet Partisi genel lideri Süleyman Demirel metnin Atatürk’e aidiyetinin ispatlanması gerektiğini söz etmiş ve Cumhuriyet Senatosu’nda oluşturulan eksper heyeti, bu türlü bir nutkun var olup olmadığının tespiti için Türk Tarih Kurumu’ndan görüş istemiştir. Türk Tarih Kurumu “bu kelamların Atatürk’ün 1933 Şubat’ında Bursa’da yaptığı konuşmadan mealen alınmak suretiyle çeşitli tarihlerde basılmış olduğu kanaatine oybirliğiyle varılmıştır” halinde görüş bildirmiştir.

Bursa Nutku:

“Türk Genci, ihtilallerin ve cumhuriyetin sahibi ve bekçisidir. Bunların gereğine, doğruluğuna herkesten çok inanmıştır. İdare biçimini ve ihtilalleri benimsemiştir. Bunları güçsüz düşürecek en küçük ya da en büyük bir kıpırtı ve bir davranış duydu mu, “Bu ülkenin polisi vardır, jandarması vardır, ordusu vardır, adalet örgütü vardır” demeyecektir. Elle, taşla, sopa ve silahla; nesi varsa onunla kendi yapıtını koruyacaktır.

Polis gelecek, asıl suçluları bırakıp, hatalı diye onu yakalayacaktır. Genç, “Polis şimdi ihtilal ve cumhuriyetin polisi değildir” diye düşünecek, fakat hiç bir vakit yalvarmayacaktır. Mahkeme onu yargılayacaktır. Tekrar düşünecek, “demek adalet örgütünü de düzeltmek, idare biçimine nazaran düzenlemek gerek”

Onu mahpusa atacaklar. Yasal yollarla karşı çıkışlarda bulunmakla birlikte bana, başbakana ve meclise telgraflar yağdırıp, haksız ve hatasız olduğu için salıverilmesine çalışılmasını, kayrılmasını istemeyecek. Diyecek ki, “ben inanç ve kanaatimin gereğini yaptım. Ortaya teşebbüste ve hareketimde haklıyım. Şayet buraya haksız olarak gelmişsem, bu haksızlığı ortaya koyan neden ve etkenleri düzeltmek de benim misyonumdur.”

Kaynak: Cumhuriyet
Kaynak Url: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/bursa-nutku-nedir-bursa-nutku-sozleri-ve-anlami-2311107