‘Kanser tedavisi, ilaç dayanağının yanında ruhsal takviyenin de gerekli olduğu bir süreç’

Türkiye’de maddi problemleri nedeniyle tedavileri aksama riski taşıyan çocukların tedavilerinin sürekliliğinin sağlanması, kanserle uğraşta değerli bir ihtiyaç olan ruhsal ve psiko-sosyal takviyelerin sunulması ile birlikte çocuk psikolojisine uygun tedavi ortamının oluşturulması maksadıyla kurulan Kanserli Çocuklara Umut Vakfı’nın (KAÇUV) psikologları, yeni kanser tanısı almış çocukların ve ailelerinin bu süreçte yaşadığı zorluklarla ve bu süreçteki ruhsal takviyenin değeriyle ilgili bilgi verdi. Ruhsal dayanağın tedavi sürecinde çocukların ve ailelerinin bu süreci daha sağlıklı bir biçimde yönetmesine yardımcı olduğunu belirten psikologlar, “Unutulmamalıdır: Kanser tedavisi, ilaç dayanağının yanında ruhsal dayanağın de gerekli olduğu bir süreçtir” diyor.

Ailelerin en zorlandığı adımlardan biri hastalığı çocuğa nasıl anlatacakları

Yeni kanser tanısı almış çocukların ve ailelerinin süreciyle ilgili bilgi veren psikologlar, şunları söylüyor:

“Kanser tanısı, bir çocuğun ve ailesinin hayatında derin izler bırakan bir dönüm noktasıdır. Bu teşhisle birlikte sadece tıbbi bir süreç başlamaz; hislerin, rutinlerin ve ilgilerin tekrar formlandığı bir devir başlar. Aileler tanıyı birinci öğrendiklerinde sıklıkla büyük bir şok yaşar. Kimi vakit teşhisin gerçekliğiyle yüzleşmekte zorlanır, kimi vakit da ‘Neden biz?’ sorusu bu sürecin birinci günlerine eşlik eder. Hüzün, endişe ve tasa üzere hisler tıpkı anda yaşanabilir. Teşhisle birlikte günlük hayat süratle değişir. Okul, iş, mesken tertibi üzere alışılmış yapıların yerini hastane denetimleri, tedavi planları ve yeni bir tempo alır. Aile içinde roller tekrar şekillenir. Maddi yük artabilir, toplumsal etraf daralabilir. Bu durumdan öbür çocuklar da etkilenebilir. Ailelerin en zorlandığı adımlardan biri de hastalığı çocuğa nasıl anlatacaklarıdır. Bu noktada çocuğun yaşı ve gelişim seviyesi göz önünde bulundurulmalıdır. Küçük yaşlardaki çocuklara hastane süreci ve tedaviler kolay ve inançlı bir lisanla anlatılırken, ergenlik devrindeki çocuklar daha açık ve direkt bilgiye muhtaçlık duyar. Her durumda, çocuğa gerçeği saklamadan, hislerini söz edebileceği bir alan tanımak en sağlıklı yaklaşımdır. Vakitle aileler tedavi sürecine, hastane ortamına ve yeni ömür sistemine ahenk sağlamaya başlar. Günlük planlamalar tekrar yapılır, hastane rutinleri bir tertibe oturur. Bu süreçte hisler değişken olabilir; bazen güçlü, bazen yorgun hissedilebilir. Profesyonel ruhsal takviye, bu periyodu daha sağlıklı atlatabilmek ismine değerli bir kaynak haline gelir. Kanserle gayret eden çocuklar ve aileleri, teşhis sonrası periyotta takviye ve dayanışmaya her zamankinden daha fazla muhtaçlık duyar. Onlara yalnız olmadıklarını hissettirmek, fizikî olduğu kadar ruhsal düzgünlük hallerini de güçlendirir. Sıkıntı vakitlerde yanlarında olmak; bir kelamla, bir oyunla, bir takviye eliyle bu seyahati daha dayanılır kılmak mümkündür.”

Çocuklar ve aileleri için ruhsal takviye önemli

Kanser tedavisi gören çocukların ve ailelerin ruhsal dayanak almasının ehemmiyetiyle ilgili de konuşan psikologlar, şu bilgileri veriyor:

“Kanser tedavisi gören bir çocuğun yaşadığı süreç sadece bedensel değil, tıpkı vakitte duygusal ve zihinsel istikametten de epey yıpratıcıdır. Bu süreçte hem çocuklar hem de bakım veren aile bireyleri için ruhsal dayanak, tedavinin tamamlayıcı bir modülü olarak büyük ehemmiyet taşır. Teşhis ve tedavi süreci çocuklar için anlaşılması güç, birçok vakit zorlayıcı bir tecrübedir. Hastane ortamı, fizikî değişiklikler, toplumsal ömürden kopma üzere durumlar; çocuklarda kaygı, yalnızlık, öfke ve tasa üzere hisleri tetikleyebilir. Ruhsal takviye; bu hislerin fark edilmesini, tabir edilmesini ve işlenmesini sağlar. Çocuklar, oyun, sanat ve vücut temelli usullerle hislerini daha kolay dışa vurabilir, hastalıkla baş etme hünerlerini güçlendirebilir. Tedavi süreci yalnızca çocuğu değil, tüm aileyi tesirler. Günlük hayatın sistemi değişir, belirsizlik artar, aile içinde roller yine şekillenir. Bu süreçte ruhsal takviye, ailelerin duygusal yükünü hafifletir; suçluluk, hüzün, tasa üzere hislerle başa çıkmalarına yardımcı olur. Birebir vakitte, çocuğa nasıl yaklaşılacağı, kardeşlerin sürece nasıl dahil edileceği üzere bahislerde da yol gösterici olur.”

Psikolojik dayanak, ailenin süreci daha sağlıklı yönetmesine yardımcı olur

Psikolojik dayanağın nasıl bir fayda sağladığıyla ilgili konuşan psikologlar, “Duygusal rahatlama ve takviye, anlamlandırma ve baş etme yolları, aile içi irtibatın güçlenmesi, travmatik tesirlerin önlenmesi ve uzun vadede ruhsal dayanıklılığın artması. Ruhsal dayanak, tedavi sürecinde çocuğun ve ailenin bu süreci daha sağlıklı yönetmesine yardımcı olur. Unutulmamalıdır: Kanser tedavisi, ilaç takviyesinin yanında ruhsal takviyenin de gerekli olduğu bir süreçtir” diyor.

Kanser tedavisi gören çocukların en çok zorlandığı alanlar

“Kanser tedavisi süreci, çocuklar için hem fizikî hem de duygusal açıdan pek çok zorluk barındırır. Bu süreçte yaşanan birtakım tecrübeler, çocukların günlük hayatında ve ruhsal uyumlarında değerli tesirlere yol açabilir. Zorlayıcı tecrübeler bağlamında tıbbi süreçler, yeni tanışılan hayat kısıtlamaları, hastalığa ve tedaviye bağlı ortaya çıkan bedensel değişiklikler sıralanabilir” diyen psikologlar, kanser tedavisi gören çocukların en çok zorlandığı alanları ise şöyle sıralıyor:

• Tıbbi Süreçler: Tedavi sürecinde sık karşılaşılan iğne, damar yolu teşebbüsleri, ilaç uygulamaları, analizler ve genel hastane ortamı, çocuklarda tasa ve endişe oluşturabilir. Bilhassa tekrar eden ve ağrılı süreçler, birinci tecrübede yaşanan zorlayıcı faktörler, tedaviye dair yanlış bilgi ve inanışlar bu tecrübelerin daha da zorlayıcı olmasına neden olabilir.
• Bedensel Değişiklikler: Tedavinin yan tesiri olarak ortaya çıkan saç dökülmesi, kilo değişimi, ciltte farklılıklar ya da hareket kısıtlılığı üzere fizikî değişimler çocukların vücut algısını ve özgüvenini etkilemektedir. Bu değişimler, bilhassa toplumsal ortamlarda çocukların kendilerini farklı ya da dışlanmış hissetmelerine yol açabilir. 
• Beslenme Zorlukları ve Beslenme Kısıtlamaları: Tedavi müddetince birtakım besin kümelerinden uzak durmak gerekebilir. Besin tüketiminin bir diğeri tarafından denetim ediliyor olması ve karşılaşılan yasaklar çocuğun kendilik algısını, seçme özgürlüğünü ve denetim etme dürtüsünü sekteye uğratmaktadır.  Yasakların yanı sıra; iştahsızlık, bulantı, tat değişiklikleri ya da tedaviye bağlı kilo değişiklikleri üzere nedenlerle de beslenme çocuklar için hem fizikî hem de duygusal olarak zorlayıcı bir hal alabilir.
• İzolasyon ve Rutinlerden Uzaklaşmak: Okula gidememek, arkadaşlarından ve sevdiklerinden uzak kalmak, oyun alanlarından yoksun olmak üzere durumlar çocukların toplumsal gelişimini ve duygusal dayanıklılığını etkileyebilir. Tedavi mühletince mesken ya da hastane ortamında uzun mühlet kalmak, çocuklarda yalnızlık hissini artırabilir.

KAÇUV Umut Merkezi’nde çocuklara ve ailelerine fiyatsız destek

KAÇUV’un yeni açılan Ruhsal Müşavere ve Takviye Umut Merkezi’nde verilen takviyelerle ilgili de bilgi veren psikologlar, şöyle konuşuyor: 

“KAÇUV Ruhsal İstişare ve Dayanak Umut Merkezi, kanser tanısı almış çocuklar ve ailelerine yönelik disiplinler ortası dayanak sunmayı ve bunu tek çatı altında yapmayı gayeler. Burada amaç ruhsal takviye sunmak başta olmak üzere tedavi sürecindeki çocukların ve ailelerinin hayat kalitesini artırmak, psiko-sosyal bütünlüklerini korumak, toplumsal entegrasyonlarını desteklemek ve bireylerin sağlıklı bir formda süreçle başa çıkabilmelerini sağlamaktır. Umut Merkezi, 0-18 yaş aralığında kanser tedavisi gören ya da tedavisini tamamlamış çocuklara, onların ailelerine ve bakım verenlerine, sıhhat çalışanlarına fiyatsız olarak hizmet vermektedir. Merkezde, ruhsal takviye, toplumsal hizmet takviyesi ve atölye çalışmaları olmak üzere üç ana eksende çalışmalar sürdürülür. Verilen bütüncül takviye ile çocuk hem tedavi sırasında ve sonrasında yaşadığı ruhsal ve toplumsal zorlanmalarla baş etme maharetleri kazanır hem de travma sonrası gerilim bozukluğu üzere ruhsal durumların ortaya çıkma ihtimali en aza indirgenmiş olur.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı