Karne hayat muvaffakiyetini göstermiyor, yalnızca son nokta…

Yaz tatiline sayılı günler kaldı. Ağır bir ders yılını geride bırakmaya hazırlanan milyonlarca öğrenci, karne almaya hazırlanıyor. Karnenin çocuğun takviyeye muhtaçlık duyduğu alanları gösterdiğini belirten İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hacer Nermin Çelen, “Karne, hayat muvaffakiyetini göstermiyor. Yalnızca çocuğun takviyeye muhtaçlığı olduğunu gösteriyor. Karne son nokta. Karneden evvel çocukla ilgilenmek ve ona fırsat vermek gerekir. Çocuğun hangi hususta daha geride olduğunu keşfetmek için karne almak zati çok geç” dedi.  Çocuğun dıştan değil, içten motive olması gerektiğini de vurgulayan Çelen, “Çocuğun uygun bir not aldığı vakit ya da karnesi âlâ geldiği vakit ‘Ben öğrendim, ben yapabildim’ diyebilmesi değerli. Dıştan güdülenmeyle her şey olmuyor” dedi.

İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hacer Nermin Çelen, karnenin yanlışsız formda değerlendirilmesinin ehemmiyetine işaret etti.

Her çocuğun güçlü olduğu tarafları farklıdır

Karnenin hayat muvaffakiyetini göstermediğini vurgulayan Çelen, “Aileler, çocuklarının çok kusursuz olmasını istiyor. Halbuki bir insanın her alanda çok başarılı  olması mümkün değil. Yani matematiği âlâ olur da toplumsal bilgileri âlâ olmayabilir. Karne, son noktadır. Mükemmelliyetçi ebeveynler, çocuğun tüm derslerden en yüksek notu almasını bekliyor. Hepsinin âlâ olması mümkün değildir. Kimi çocuklar müzikte çok yeterlidir lakin matematikte düzgün değildir. Yani çocuğun doğuştan getirdiği bir yeteneği vardır. O doğrultuda kendini biçimlendirir lakin bugünkü şartlarda birtakım ebeyenler için söylüyorum: Her şeyin en güzeli olmasını istiyorlar. En uygunu olduğu taktirde âlâ bir meslek sahibi olacak, çabucak çok düzgün para kazanacak vs. biçiminde düşünüyorlar” dedi.

Karne, hayat muvaffakiyetini göstermiyor

Ebeveynlerin en yaygın formda kıyaslama yaptığını belirten Çelen, “Ebeveynlerin en büyük yanlışı, kendi çocuklarının muvaffakiyetini diğer çocuklarınki kadar başarılı görmediği vakit kıyaslama yapmak oluyor. Çocuğu ‘Ben senin yaşındayken’ diyerek kendisiyle kıyaslayabiliyor ya da şartları güzel olmayan öteki bir ailenin başarılı olan çocuğu ile kıyaslıyor. Bizim literatürümüzde saygın psikologlardan Erikson ‘Kıyaslamayın’ der yani kıyasladığımız vakit çocukta aşağılık duygusu gelişiyor. Birtakım ebeveynler çocuklarının karnesini ele alıp güya birbirlerini yarıştırıyorlar. Bunun olmaması gerekiyor. Genelde orta sınıf aileler çocuklarının karnelerini çok güzel görmek istiyorlar. Birbirleriyle kıyaslıyorlar lakin karne hayat başarısı göstermiyor. Yalnızca çocuğun dayanağa muhtaçlığı olduğunu gösteriyor” diye konuştu.

Aşağılık duygusu, uzun periyodik belleğe geçişi engelliyor

“Anne ve baba, karneyle ilgili olumsuz tabloyu, akademik başarısızlığı parmak sallayarak düzeltemez” ikazında bulunan Çelen, “Aşağılık hissinin kimi götürüleri var. Çocuk başarısız oldu, herkes tarafından bu başarısızlığı vurgulandı. Çocuk, bu duyguyu geliştirdi. His durumu hormonları da etkiliyor yani okuduğunu anlasa bile uzun vadeli belleğe yerleştiremiyor. Çocuğa ‘Kalkma oradan çalışacaksın’ deniyor, bu ortada çocuk olumsuz sıfatlarla çağrılıyor. Çocuk okuyor, anlıyor fakat uzun vadeli belleğe geçiş yapamıyor. Münasebetiyle akademik yaşantısını etkiliyor” dedi.

Çocuk güzel gözlemlenmeli, gereksinimleri belirlenmeli

Her çocuğun farklı yeteneklere sahip olduğunun altını çizen Çelen, çocuğun muhtaçlıklarının vaktinde belirlenmesinin kıymetli olduğunu söyledi: “Her çocuğun hamuru farklı, doğuştan getirdiği yetenekler farklı. Çocuğun hangi bahiste daha geride olduğunu keşfetmek için karne almak esasen çok geç. Herkes her hususta çok eksiksiz olmayabilir. Fakat şayet aile, çocuklarını âlâ takip ediyorsa çocuğun ezber sorunu olabilir, metamatikte başarılı olmayabilir. Evvelden tedbir alınması gerekir. İlla en yüksek notu almak zorunda da değil. O denli ünlü isimler var ki okul hayatlarında başarılı değiller lakin hayatta başarılı oldular. O nedenle hayat başarısı ile karne başarısı her vakit paralel gidemeyebiliyor. Bunu ebeveynlerin görmesi gerekiyor. Karne, son nokta. Karneden evvel çocukla ilgilenilmeli ve ona fırsat verilmeli. Çocuk ebeveynlerine ‘Ben bunu anlamıyorum’ diyebilmeli. Bu çok kıymetli.”

Karnesi âlâ geldi diye çocuğu ödüllendirmek âlâ mi?

Karne armağanında ölçünün değerini vurgulayan Çelen, “Bazen burada ölçü kaçırılabiliyor. Birinci sınıfı bitiren bir öğrenciye tablet, bisiklet üzere armağanlar alınıyor. Lakin bunun sonu yok. Beşinci sınıfta ne alacaksın? Yani çocuğun dıştan değil, içten motive olması gerekiyor. Yani âlâ bir not aldığı vakit ya da karnesi yeterli geldiği vakit ‘Ben öğrendim, ben yapabildim’ diyebilmesi değerli. Dıştan güdülenmeyle her şey olmuyor” dedi.

Çocuğun içten güdülenmesi ve motive olması önemli

Ölçüsüz ödül kadar cezanın da yanlış bir şey olduğunu belirten Çelen, “Tableti varsa elinden almak, arkadaşlarıyla görüşmesini engellemek üzere birtakım şeylerden mahrum bırakmak , ses yükseltmek ya da fizikî ceza vermek reaksiyon oluşmasına neden oluyor. Çocuğu eleştirmek yerine ‘Anlamadığın soruyu birlikte çözebiliriz. Yapamadığını babana da sorarız, diğerlerinden yardım alırız’ üzere yapan tavırlar değerlidir. Ceza yanlış, önemli olan çocuğun içten güdülenmesi ve motive olması. Çocuğun ‘Ben yaptım ben çalıştım. Çalışınca sonuçlarını gördüm’ halinde bir sonuca varması önemli” diye konuştu.

Ekonomik olarak daha düşük gelir kümesinde büyüyen, ailesi orta düzeydeki ailelere nazaran ilgisiz olan çocukların elde ettiği muvaffakiyetin içsel motivasyona örnek oluşturabileceğini belirten Çelen, “Bu gelir kümesinden çıkıp başarılı olan, âlâ yerlere gelen beşerler var. Bu içsel güdülenme ve motivasyondan kaynaklanan bir durum. ‘Ben başaracağım, ben yapabilirim’ diyor. Diğerinin ona ödül vermesi gerekmiyor. Mükafatlar dış motivasyon. İçten güdülenmek ve ‘Ben yaptım. Ben başardım’ diyebilmek kıymetli. Çocuğun güzel model bulması lazım. Çocuklara başarılı hayat öykülerinin anlatılması gerekiyor. Bu bireylerin kendi kendilerine nasıl başarılı oldukları, kendileri için bir amaç belirledikleri üzere örnekler, model olması açısından anlatılmalı” diye konuştu.

Yapıcı tenkitler yapılmalı

Karnenin çocukla bir arada kıymetlendirilmesi gerektiğini kaydeden Çelen, “Çocuğun güçlü tarafları, uygun olan dersleri ve zayıf olduğu dersleri birlikte değerlendirilmeli. ‘Bak gördün mü toplumsal bilgilerden yüksek not almışsın, matematikten düşük not almışsın. Matematik dersi için dayanak alırız. Eksiklerini tamamlayabilirsin’ üzere yapan ve gerçekçi yorumlar yapılmalıdır” tavsiyesinde bulundu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı