Çinli bilim insanı Dr. Yuan’dan İzmir Körfezi için kıymetli bildiriler: “Körfez modifiye kil usulüyle nefes alacak”

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin körfezdeki alg patlamalarına karşı acil müdahale yolu olarak gündeme getirdiği modifiye kil formülü hakkında Çin Bilimler Akademisi Oşinoloji Enstitüsü’nden (IOCAS) Dr. Isaac Yongquan Yuan dikkat alımlı açıklamalar yaptı. Dr. Yuan, bu yöntemin İzmir Körfezi’nde balık vefatlarına yol açan alg patlamalarına karşı “yangın söndürücü” rolü oynayabilecek en doğal ve çevreci acil müdahale aracı olduğunu söyledi. 

Dr. Yuan, “Modifiye kil, tabiattan gelen, tabiata geri dönen, zararsız lakin tesirli bir bilimsel araç. Denize ziyan vermiyor, onu boğulmaktan kurtarıyor. Bu metot bir müdahale değil, bir güzelleştirme. Ya doğayı kaybetmeyi izleriz ya da bilimin sunduğu fırsatlarla onu birlikte kurtarırız. Bilimle denizi korumak mümkün. Kâfi ki bilgiyle hareket edelim, endişelerle değil” dedi. 

İzmir Körfezi, son yıllarda artan sıcaklıklarla birlikte yaz aylarında sıklıkla ziyanlı alg patlamalarına sahne oluyor. Deniz yüzeyini kaplayan bu mikroskobik canlılar, suyun rengini değiştiriyor, oksijeni tüketiyor, toksin salarak balık vefatlarına ve berbat kokuya yol açıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, tahlil arayışlarının merkezine ise modifiye kil sistemini oturttu. UNESCO’nun önerisi ile Körfez Çalıştayı kapsamında İzmir’e gelen ve modifiye kil uygulaması hakkında sunum yapan Çin Bilimler Akademisi’nden Dr. Isaac Yuan, bu tekniğe ait bilimsel bilgileri ve merak edilen bahisleri görüntü konferansla yanıtladı. Yuan, ‘Bu bir tabiat müdahalesi değil, doğayı müdafaa refleksi’ dedi. 

“Dünyada 60’tan fazla ülkenin kıyılarında görülüyor”

Alg patlaması olaylarını kıymetlendiren Dr. Yuan, “Alg patlamaları, mikroskobik alglerin deniz suyunda denetimsiz formda çoğalmasıyla oluşur. Su yüzeyi yeşil, kahverengi ya da kırmızı bir hal alır. Bu organizmalar, sudaki oksijen düzeyini süratle düşürür, toksin salgılar ve balıklar başta olmak üzere birçok canlı için ölümcül sonuçlar doğurur. Üstelik bu durum sırf İzmir’de değil; dünyada 60’tan fazla ülkenin kıyılarında görülüyor. İzmir Körfezi’nde 2025 yılı içinde yapılan gözlemlerde, Polykrikos tipi alglerin reaktif oranı yüzde 90’a ulaşmış durumda. Bu, denizdeki hayat için bir kırmızı alarm manasına geliyor. Bu olaylar artık yalnızca yaz aylarında değil, yılın büyük kısmında kendini gösteriyor. Alg patlamaları sadece biyolojik çeşitliliği tehdit etmekle kalmıyor; tıpkı vakitte akut toksin üretimiyle insan sıhhati, deniz eserleri güvenliği ve ekonomik faaliyetler üzerinde yıkıcı tesirler yaratıyor. İzmir Körfezi’nde geçtiğimiz yıl gözlemlenen alg patlamaları, erken ikaz sistemleri ve süratli müdahale düzeneklerinin gerekliliğini açıkça ortaya koydu” diye konuştu.

Bilimsel katliam mı, bilimsel kurtarma mı?

Bazı çevreler, modifiye kilin deniz tabanına ziyan vereceğini öne sürerken Dr. Isaac Yuan ise bu argümanları bilimin ışığında çürütüyor. Dr. Yuan, “Denizlerde yaşanan alg patlamaları, tıpkı bir orman yangını üzeredir. Binlerce canlı yok oluyor, oksijen tükeniyor. Biz bu yangına tabiattan gelen bir elementle müdahale ediyoruz. Yaptığımız şey denizi çamurla kaplamak değil; bilimin imkanlarıyla can çekişen bir ekosisteme birinci yardımı yapmak. Seyirci kalmak daha büyük bir ihmaldir. Modifiye kil (Modified Clay), birinci bakışta sıradan bir toprak üzere görünse de yüzey özellikleri bilimsel yollarla değiştirilmiş bir materyal. Denize püskürtüldüğünde suyun içinde yüzmekte olan ziyanlı algleri çekerek tabana çöktürüyor. Böylelikle su temizleniyor, oksijen düzeyi artıyor ve canlı ömrü korunuyor. Bu teknoloji Japonya, Kore, ABD ve Çin’in kıyı kentlerinde yıllardır muvaffakiyetle uygulanıyor. Bu yolu tüm Körfezi temizleyecek kalıcı bir prosedür olarak düşünmeyin. Tıpkı orman yangınlarına birinci müdahalede nasıl söndürücü materyal kullanılıyorsa denizdeki ‘yangınlara karşı yangın söndürücü’ üzere kullanılabilecek bir acil durum tahlili olarak düşünebilirsiniz. Bu bir acil durum usulü ve doğal bir prosedür. IOCAS tarafından sunulan saha bilgilerine nazaran, Çin’in Nanjing kentindeki Xuanwu Gölü’nde 2005 yılında yaşanan alg patlamasına karşı modifiye kil uygulaması, 5 gün içinde toplam hücre sayısında yüzde 80 azalmayı ortaya koydu. Çözünmüş oksijen seviyesinde artış ve su şeffaflığında güzelleşme sağladı. Bu uygulama sonrasında göl ekosistemi 3 yıl içinde mikro-alg baskın rejimden makrofit baskın rejime geçti ” dedi.

“Deniz canlılarına ziyan vermiyor tersine yarar sağlıyor”

Modifiye kil uygulamasının bugüne kadar Çin, Kore, Malezya, Japonya ve Peru’da yapılan uygulamalarda başarılı olduğunu belirten Dr. Yuan, “Laboratuvarlarda ve denizlerde yaptığımız uygulamalar sonrasında oksijen düzeyleri arttı, balık vefatları durdu, taban canlılarının sayısı azalmadı, kimi bölgelerde arttı, su altı bitkileri tekrar büyümeye başladı. Bilhassa Nanjing’de 2005’te gerçekleştirilen uygulamadan sonra yapılan 3 yıllık takipte, gölde su bitkileri geri geldi, alg patlamaları tekrar etmedi ve su kalitesi uzun müddet yüksek düzeyde kaldı. Herkes şunu bilmeli ki bu uygulama acil müdahale formülüdür. Araştırmalar deniz balıkları, karides, midye, deniz marulu üzere ticari ve ekolojik değeri büyük çeşitlere ziyan vermediğini gösteriyor. Bilimsel olarak modifiye kili önerirken uygulamaya yönelik teknik şartnameleri de hazırlıyoruz. Bu şartnameleri bilimsel altlık ve bentik kabuklu deniz canlıları ve balıklar üzere deniz canlılarında yapılan deneyler sonucunda gözlemlenen datalara nazaran oluşturuyoruz. Bu sonuçlar milletlerarası araştırmalarla da desteklenmiş durumda” diye konuştu.

Türkiye’deki uygulama Çin’le birebir mı?

Her denizin farklı dinamiklerinin olduğuna işaret eden Dr. Yuan, “Bu yüzden Çin’de kullandığımız sistemi İzmir’e birebir taşımıyoruz. Lokal üniversiteler, İZSU, İZDENİZ ve öbür kurumlarla birlikte İzmir’e özel bir uygulama modeli geliştiriyoruz. Kilin ölçüsü, tipi ve uygulama hali İzmir Körfezi’nin özelliklerine nazaran ayarlanıyor. Tekniğin muvaffakiyete ulaşması için yalnızca bilimsel dayanak yetmiyor. Toplumun ve karar vericilerin sürece dahil olması gerekiyor. Halkın sürece katılması, uygulama öncesi ve sonrası dataların açıkça paylaşılması büyük kıymet taşıyor. Bu işin sahibi yalnızca bilim insanları değil. Mahallî idareler, sivil toplum ve halk birlikte çalışırsa inanç oluşur” halinde konuştu.

“Hepimizin emeli birebir: doğayı korumak” 

“Kil dökmek” ya da “dibe çöktürmek” üzere kavramların müdahale üzere algılanabildiğini lakin modifiye kil metodunun çevreci ve doğal bir usul olduğunu söz eden Çin Bilimler Akademisi Oşinoloji Enstitüsü’nden (IOCAS) Dr. Isaac Yongquan Yuan, “Oysa kullanılan modifiye kil, yalnızca ziyanlı algleri gaye alıyor ve öbür canlılara ziyan vermiyor. Bilimde görüş ayrılıkları olabilir. Bu doğaldır. Ancak gerçekleri, teorik telaşlar değil, saha dataları belirlemeli. Elimizde 20 yılı aşkın müddettir bu formülün etrafa ziyan vermediğini gösteren onlarca saha çalışması var. Dataları konuşalım, birlikte izleyelim. Hepimizin maksadı tıpkı doğayı korumak” dedi.

“Korkularla değil bilgiyle hareket edelim”

Modifiye kil uygulamasının tek tahlil olmadığını lakin acil durumlar için en tesirli doğal araç olduğunu söyleyen Dr. Isaac Yuan, “Uzmanlara nazaran modifiye kil, tıpkı bir “yangın söndürücü” üzere kullanılmalı. Sonrasında ise kanal ve su akış sistemleri düzenlenmeli, arıtma tesislerinin aktifliği artırılmalı, erken ikaz sistemleri kurulmalı, atık kaynakları denetim altına alınmalı. Yani modifiye kil, güzelleşmenin birinci adımı. İzmir Körfezi’nin geleceği, denizi öldüren değil, yaşatan tahlillerle şekillenecek. Modifiye kil, tabiattan gelen, tabiata geri dönen, zararsız ancak tesirli bir bilimsel araç. Denize ziyan vermiyor, onu boğulmaktan kurtarıyor. Bu usul bir müdahale değil, bir düzgünleştirme. Ya doğayı kaybetmeyi izleriz, ya da bilimin sunduğu fırsatlarla onu birlikte kurtarırız. Bilimle denizi korumak mümkün. Kâfi ki bilgiyle hareket edelim, kaygılarla değil” tabirlerini kullandı.

Modifiye kil nedir, ne işe fayda?

Modifiye kil (MK), tabiatta çokça bulunan bir mineral olan kilin yüzey özelliklerinin fizikî olarak değiştirilmesiyle elde edilen bir gereç. Bu kil, alglerin yüzeyine tutunarak onları su yüzeyinden tabana çöktürür. Böylelikle:

• Alglerin güneş ışığına erişimi kesilir,

• Toksin yaymaları engellenir,

• Suya oksijen geri kazandırılır,

• Deniz canlılarının hayat alanları korunur.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı