El hijyeninde memleketler arası başarı! Sıhhat alanında Türkiye’nin birinci el hijyeni kıymetlendirme aracı geliştirildi!

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Hemşiresi Fatma Kartaloğlu Agay, Türkiye’nin birinci ve dünyanın ikinci ‘sağlık hizmetlerinde el hijyeni uygunluğu ölçeği’nin geliştirilme süreci hakkında bilgi verdi.

Ölçümleme konusunda mevcut uygulamaların yetersizliği yeni çalışmaları başlattı!

Günümüzde sıhhat hizmet sunumunda en kıymetli göstergelerden birinin sıhhat bakımı bağlantılı hastane enfeksiyonlarının önlenmesi olduğunu lisana getiren Fatma Kartaloğlu Agay, “Sağlık hizmeti bağlı enfeksiyonlara neden olan mikroorganizmalar her geçen gün direnç kazanıp risk oluştururken artık tedavi siyasetlerinin yanında tedbire stratejileri de konuşuluyor.” dedi.

Dünya genelinde yaşanmış olan COVİD 19 salgını ile birlikte insanların hijyenin kıymetini bir sefer daha hatırladığını aktaran Agay, “Bu kapsamda mikroorganizmaların yayılımının önüne geçilmesi için hem toplum sıhhati hem sıhhat profesyonellerinin bilgilendirilmesi sürecinde en kolay en uygulanabilir ve en pratik tekniğin uygun el hijyeni sağlanması olduğu kabul görmüş bir stratejidir. Lakin ferdi ve kurumsal seviyede farkındalığı ölçümleme konusunda mevcut uygulamaların bizlere yetersiz gelmesi ile çalışma sürecimiz başladı.” biçiminde konuştu.

“El hijyeni siyasetlerini kıymetlendirecek yeni bir sisteme muhtaçlık vardı”

Ulusal ve memleketler arası tüm sıhhat otoritelerinin el hijyeni için sıhhat kurumlarında programlar geliştirilmesini ve sıhhat profesyonellerinin farkındalıklarının ölçümlenerek güzelleştirilmesini hedeflediğini kaydeden Fatma Kartaloğlu Agay, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu kapsamda milletlerarası standartlarda karşılaştırma yapılabilecek birinci ölçek 2000’li yılların başında Amerikalı sıhhat profesyonellerince geliştirilmiş ve 2016 yılında Türkiye’de de geçerlilik güvenirlilik çalışması yapılmıştır. Lakin sıhhat hizmet sunumu kapsamı süratle değişmekte. Bu nedenle yeni sistemleri ölçebilecek ve hem sıhhat profesyonellerine hem de sıhhat yöneticilerine kurumlardaki el hijyeni siyasetlerinin kâfi uygulanabilirliğini sağlama konusunda tedbirler almak için yol gösterebilecek bir tahlil usulüne muhtaçlık olduğu biz saha çalışanları tarafından düşünülmekteydi.”

Türkiye’nin birinci, dünyanın ikinci el hijyeni kıymetlendirme aracı!

Ölçek geliştirme çalışmasında ulusal ve milletlerarası birçok rehber, kalite standartları ve saha çalışmalarını incelediklerini lisana getiren Fatma Kartaloğlu Agay, “Bu dataların tamamını kapsayabilecek ve birebir vakitte uygulandığında uygunlaştırma teklifleri getirebilecek bir taslak oluşturmaya çalıştık.” dedi.

2023 yılında ölçeğin ARGE çalışmasına başlandığını açıklayan Agay, “Birçok rehber ve bilimsel çalışmanın yansıra Enfeksiyon Denetimi konusunda alana katkı sağlayan sıhhat otoritelerinin değerlendirmeleri ile birlikte 2024 yılı başında birinci halini aldı. Türkiye geneli yedi bölgede misyon yapan doktor, hemşire, tekniker ve hasta bakıcıları kapsayan 458 istekli sıhhat çalışanı ile birinci değerlendirmeleri yapıldı. Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi Kalite İdare Ünitesi’nde vazifeli meslektaşım hemşire Muhdedir Caner ile birlikte derledikten sonra Ankara’da Yüksek İhtisas Üniversitesinden Doç. Dr. Gamze Özbek Güven hocamızın da katkıları ile ölçek son halini aldı. Aslında çalışma takımı olarak da sahayı ferdi olarak yansıtıyorduk.” açıklamasını yaptı.

Makale formunu alan ve sonuçlarında çok yüksek geçerlilik güvenilirliği olan bir ölçek olarak yayına hazır hale getirilen araştırmanın 25 Nisan 2025 tarihinde Journal of Nursing Measurement mecmuasında erken görünümde yayınlandığını da kelamlarına ekleyen Agay, Türkiye’nin birinci dünyanın ikinci ‘Sağlık Hizmetlerinde El Hijyeni Uygunluğunu ve Yeterliliğini Ölçme Kıymetlendirme Aracı’ niteliği kazandığını söyledi.

Ölçek, el hijyeni uygulamalarını değerlendirmede itimatla kullanılabilir!

Ölçeğin uygulandığı sıhhat çalışanlarının çalışma alanları, kıdemleri ve branşları ortasında besbelli farklar gözlemlendiğine değinen Fatma Kartaloğlu Agay, “Temel gayemiz da buydu. Zira kişiselleşmiş uygulamalardan fazla kurumların lakin bütüncül uygulamaları ile enfeksiyon tedbir paketleri aktif olabilir.” dedi.

Agay ayrıyeten, “Ölçeğin sıhhat kurumlarında el hijyeni uygulamaların mevcut durumunun kıymetlendirilmesi, geliştirilmeye açık alanların tespiti ve sıhhat çalışanlarının bilgi ve ahenk seviyesinin değerlendirmesi maksadı ile itimatla kullanılabileceğini düşünüyoruz.” Şeklinde konuştu.

“Geliştirdiğimiz ölçek, ulusal ve uluslararası düzeyde büyük ilgi gördü”

Ölçeğin bireysel performanstan ziyade hasta güvenliği kültürü kapsamında kurumsal performansı ölçmede etkili bir yöntem olabileceğini vurgulayan Fatma Kartaloğlu Agay, “Türkiye’de günümüzde Sağlık Bakanlığı Hizmet kalite standartları kapsamında el hijyeni farkındalığının ölçümlenmesi bir zorunluluk ancak ulusal bir ölçeğimiz yoktu. Geliştirdiğimiz ölçeğin yayınlandığı günden bugüne ulusal ve uluslararası düzeyde büyük ilgi görmesinin haklı gururu ve sevincini yaşamaktayız.” dedi.

Ölçeğin dijitalleştirilmesi ya da yapay zekâ destekli platformlarla entegre edilmesi hakkında da bilgi veren Agay, sözlerini şöyle tamamladı:

“Çağı yakalamak adına sistem geliştirmek için hazırladık bu ölçeği. Günümüz dijital çağına uygun olarak kurumlar kendi iç çalışma sistemleri doğrultusunda hali hazırda dijitale uyarlayıp şimdiden bu şekli ile kullanabilirler. Bizler de veri toplama aşamasında bu yöntemi kullandık. Çünkü popülasyonumuz çok genişti Türkiye’nin her bölgesinden veri almayı hedefliyorduk. Yapay zekâ ile analizi ise çok kolay çünkü sorular ve cevapların tamamı kanıta dayalı. Çalışmaların çok başındayız. Sisteme katkı sağlaması adına mutlaka kolaylaştırılacaktır.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı