Kadıköy’de Sanat Yapıtları Yerinde Korunuyor

Kadıköy’de yenilenecek binaların cephelerinde yahut iç yerlerindeki mimari kıymet taşıyan nitelikli süsleme öğeleri, Kadıköy Belediyesi tarafından yerinde korunuyor.

Kadıköy Belediyesi, ilçedeki binaların yenilenmesi sürecinde mimari kıymet taşıyan süsleme öğelerinin korunması için geçtiğimiz yıl kıymetli bir karar aldı. Yıkımı yapılacak binaların iç ya da dış cephelerinde yer alan sanatsal niteliği bulunan yapıtların tekrar kıymetlendirilmesine karar verildi. Atılan adımın birinci örneği olarak Suadiye Mahallesi’ndeki İzmir Apartmanı’nın cephesinde bulunan mozaik, yenilemenin akabinde apartmanın bahçesine yerleştirildi.

İLK ÖRNEĞİ İZMİR APARTMANI’NDA

Kadıköy Belediyesi Müdafaa Uygulama ve Kontrol Bürosu’ndan Uzman Sanat Tarihçisi Billur Mine Kantar 1950 ve 1990 yılları ortasında inşa edilen yapı stokunun mozaiklere konut sahipliği yaptığını söz ederek, “Bu yapı stokunda en çok izlediğimiz süsleme öğeleri; mozaikler, boyama öğeler yahut röylefler. Bunlar kentsel yenileme ve kentsel dönüşümün başlamasıyla birlikte ne yazık ki yıkılarak yok oluyordu. Gözümüzün önünde giden bu sanat yapıtları ile ilgili bir tahlil arıyorduk. Kadıköy Belediyesi olarak bunun birinci teşebbüsünü yaptık. 2024 yılı itibariyle bir meclis kararı çıkardık. 2020’den beri büsbütün amatörce yürüttüğümüz çalışmaları meclis kararına bağladık ve mecburî hale getirdik. İzmir Apartmanı bunun birinci uygulaması.” dedi.

KORUMA ŞUURU OLUŞTU
İstanbul ve etrafında 1999 Zelzelesi sonrası sürat kazanan kentsel yenileme hareketi ile Kadıköy’ün neredeyse her sokağında bir yıkım faaliyeti görüldüğünü söyleyen Kantar, yıkılan yapılarda yer alan ve sanatsal açıdan özellik arz eden dekoratif yahut fonksiyonel kesimlerin da moloz muamelesi gördüğünü belirtti. Kantar’a nazaran bu yapılarda bazen dış cephede, bazense duvar süslemesi olarak kullanılan kültürel miras niteliğindeki mimari süslemeler de yaratıcı imzası taşımalarına karşın kayıt altına bile alınmadan yok edildi. Kantar, “2020 yılında başladığımız birinci sökümlerde büsbütün amatörce ve ferdî uğraşlarla korunmasını sağladıklarımız oldu. Hem müteahhit firmalar hem de mülk sahipleri bunu bir mani üzere görüyordu. Lakin vakitle hem toplumsal medya kanallarında oluşan genel baskı, cephe süslemelerinin kataloglanmasını hedefleyen ve yalnızca bu hususta yayın yapan hesaplar, bu bahiste çalışan akademisyenler ve kentsel yenilemeye giren konutlarından hoş bir anıyı yeni binalarına da taşıyabileceklerini fark eden herkes bir şuur oluşmasını sağladı.” diye konuştu. Kantar, yurttaşların bir mühlet sonra müdafaa talebiyle Kadıköy Belediyesi’ne başvurmaya başladıklarını söyledi.
SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?
Kantar, riskli yapı olsun ya da olmasın, ilçedeki tüm süsleme öğelerini kapsayan genel bir arşiv oluşturduklarını belirterek süreci şöyle anlattı: “Yaptığımız tespitleri ilgili müdürlüklere iletiyoruz. Buna karşın vakit zaman yeni süslemelerle karşılaşabiliyoruz. Bir yapının riskli ilan edilmesi ya da boşaltıldığının görülmesi halinde bize ya ihbar yoluyla ya da resmi bildirimle ulaşılıyor. Evvel bir görevlendirme yazısı ile Afet Müdürlüğümüze bilgi veriyoruz. Yıkım öncesinde kontrolümüzde sökülmesi gereken süslemeler olduğunu bildiriyoruz. Yapının ilgililerinin ki bunlar müteahhit firma ya da yıkım firması olabiliyor, bize başvurması ile birlikte yerinde bir tespitle usul belirliyoruz. Söküm günü uzmanlarımız alanda bulunuyor ve uygulamayı denetliyoruz. Sökülen kesimlerin, yeni bina tamamlanana kadar inançlı halde depolanmasında sağlıyoruz. İş bitiminde ilgililerden rapor alıyor, akabinde hem Afet Müdürlüğü’ne yıkım süreçlerinin devamı için hem de Proje Tasdik Bürosu’na yeni yapının projesine işlenmesi için gerekli bildirimleri yapıyoruz.”
 

ÇOK SAYIDA SANATKARIN İMZASI VAR

Kadıköy’ün yıllarca sanata, sanatkara konut sahipliği yaptığını söyleyen Kantar, “İlgi Adalan, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Cevdet Altuğ vb. birçok sanatkarın yapıtlarının sokaklarımızda sergileniyor olması olağan ki Kadıköy’ün hem renkli hem de özgürlükçü kimliğini ortaya koyuyor.” dedi. Süslemelerin kendi parselinde ya da uygun halde taşınabileceği bir sergileme alanında yaşatılmasının, kent belleği açısından çok değerli olduğunu söyleyen Kantar, bu uygulamanın öncü bir müdafaa yaklaşımı yaratarak, öteki kentler için dikkat cazip bir örnek oluşturacağını da ekledi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı