Tertipli tarama metotları ve aşı hayat kurtarıyor!

Dünyada her yıl  yaklaşık 1.5 milyon Türkiye’de de 15 bin bayana jinekolojik kanser tanısı konuluyor. Yeniden dünya genelinde yaklaşık 680 bin, ülkemizde ise yaklaşık 6 bin bayan jinekolojik kanserler nedeniyle hayatını kaybediyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum / Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Serkan Erkanlı, rahim ağzı, rahim ve yumurtalık kanserlerinin en sık görülen   jinekolojik kanserler olduğunu belirterek, “Son yıllarda tüm dünyada rahim ağzı kanserinin görülme sıklığı artmaktadır. Fakat, bilhassa aşılama ve tarama programı gelişmiş ülkelerde yüzde 80’e varan oranlarda daha az rastlanmaktadır. Öte yandan, rahim kanseri sıklığı hem dünya genelinde hem de Türkiye’de artış göstermektedir. Kesin nedeni bilinmemekle birlikte obezite, sıhhatsiz beslenme alışkanlıkları ve kansere yol açabilen unsurlara daha fazla maruz kalmanın bu artışta tesirli olduğu düşünülmektedir” diyor. 

Ülkemizde de yaygın görülen jinekolojik kanserlerde vefat oranları yüksek olsa da aslında erken teşhis ve tedavi ömür kurtarıyor.  Kadın Hastalıkları ve Doğum / Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Serkan Erkanlı, jinekolojik kanserlerin önlenmesinde yahut erken teşhis   edilmesinde sistemli olarak yapılan jinekolojik muayeneler ile tarama programlarının son derece değerli olduğunu vurgulayarak, “Ergenlik periyoduyla birlikte jinekolojik muayeneye başlanması ve bu denetimlerin hiçbir şikayet olmasa bile yılda bir yapılması önerilmektedir. Bu muayeneler esnasında hastanın yaşına ve kendi özel durumuna nazaran jinekolojik muayene, ultrason ve tarama testleri uygulanmaktadır. Bilhassa yıllık sistemli jinekolojik muayeneler, Pap Smear Testi, HPV taraması ve tekrar HPV aşıları konusunda farkındalığın artması hayat kurtarmaktadır” diye konuşuyor. 

RAHİM AĞZI KANSERİ 

Dünyada bayan kanserleri ortasında dördüncü sırada görülen rahim ağzı kanseri ülkemizde her yıl yaklaşık 2 bin 500 bayanda teşhis ediliyor.  Prof. Dr. Serkan Erkanlı, rahim ağzı kanseri için en değerli risk faktörünün yüksek riskli HPV (Human Papilloma Virüs) enfeksiyonu olduğuna işaret ederek, “Rahim ağzı kanseri yüzde 99’un üzerinde bir oranla bu virüsün rahim ağzı epiteline yerleşmesi ve hücrelerde mutasyon, denetimsiz büyüme ve kansere dönüşümü tetiklemesiyle ortaya çıkmaktadır” diyor. Sigara içmek, erken yaşta cinsel bağ yaşamak, çok sayıda cinsel partner hikayesi, erken yaşta hamilelik, çok sayıda doğum yapmak, bağışıklık sisteminin zayıflaması, kortizon tedavisi ve genetik faktör üzere pek çok etken rahim ağzı kanseri riskini artırıyor.  Lekelenme halinde gerçekleşen orta kanamalar, cinsel alaka sırasında yahut sonrasında lekelenme yahut kanama ise en yaygın görülen birinci sinyallerinden. 

HPV aşısı en tesirli korunma yöntemi

Rahim ağzı kanseri HPV aşısı ve nizamlı yapılan tarama ile önlenebilen bir kanser çeşidi. HPV aşısı bu kanser çeşidine karşı en tesirli korunma usulüdür. Prof. Dr. Serkan Erkanlı, rahim ağzı kanserine neden olan yaklaşık 14 onkolojik Human Papilloma Virüsü’nün olduğunu belirterek, kelamlarına şöyle devam ediyor:  “Bunlardan biriyle karşılaşan hasta HPV aşısı ile rahim ağzı kanserinden yüzde 90 oranında korunabilmektedir. HPV aşısının 11-12 yaşlarında yaptırılması önerilmektedir. Lakin 13-26 yaşları ortasında da aşı yapılabilir. 26 yaşından sonra ise bilhassa 45 yaşına kadar aşikâr durumlarda aşı uygulanabilir.”

Pap Smear ve HPV taraması şart! 

HPV aşısı rahim ağzı kanserini  büyük oranda önlense de risk tümüyle ortadan kalkmıyor.  Bu nedenle, aşı sonrasında da rutin rahim ağzı kanseri taramalarının kesinlikle yapılması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Serkan Erkanlı,   tarama  sıklığını şöyle anlatıyor: “Rahim ağzı kanserine dönüşebilecek olan hücresel değişimleri tespit eden PAP Smear testine 21 yaşında başlanması ve 65 yaşına kadar her 3 yılda bir devam edilmesi gerekmektedir. 30 yaşından sonra ise Human Papilloma Virüsü testi ile primer tarama yapılması önerilmektedir. HPV testine eş vakitli olarak PAP Smear testi de eklenebilmektedir. HPV bazlı testin sonuçları olağan çıktığında bir sonraki testin 5 yılda bir yapılması önerilmektedir. Riskli durumlarda yahut sonuçların riske işaret etmesi halinde ise her iki testte müddetler kısalabilmektedir.” Kanser öncüsü lezyonlar rahim ağzının anormallik gösteren ince bir katmanının alınması yoluyla büyük oranda tedavi edilebiliyor. Hastalık erken evrelerde yakalandığında tedavi bahtı yüzde 95’in üzerine çıkıyor.

RAHİM KANSERİ

Ülkemizde jinekolojik kanserler ortasında en sık görülen tipi olan rahim kanseri her yıl yaklaşık 7 bin 800 bayanda teşhis ediliyor.   Bilhassa menopoz devrinde daha sık görülen rahim kanseri için en değerli risk faktörlerinden biri kadınlık hormonlarından estrojene fazla ölçüde maruz kalmak. Bu durum, obezite, dışarıdan alınan hormon ilaçları ve yumurtalıkta hormon salgılayan tümörlere bağlı olabiliyor. Diğer risk faktörleri arasında yumurtlama olmasını önleyen ve adet devirlerinin uzamasına neden olan etkenler, adetin erken yaşta başlaması (12 yaşından önce) ve geç yaşta menopoza girmek (52 yaşından sonra), obezite, hiç doğum yapmamış olmak yer alıyor. 

Anormal vajinal kanamaya dikkat!

Anormal vajinal kanama rahim kanserinin en kıymetli belirtisini oluşturuyor. Her ay nizamlı olan adet kanaması dışındaki kanamalar temelde olağandışı kanamalar olarak görülüyor. Adet kanaması olağandan fazla ölçüde oluyorsa, orta devirde, beklenmedik vakitlerde görülüyorsa, rahim kanseri yahut kanser öncesi lezyonlara işaret edebiliyor. Rahim kanseri için günümüzde kabul görmüş bir tarama programı bulunmuyor. Prof. Dr. Serkan Erkanlı, hastalığın en değerli belirtisi olan olağandışı vajinal kanamada yahut menopoz devrinde oluşan kanamada kesinlikle bir jinekolojik muayene olunması gerektiğini vurgulayarak, “Bu belirtide tabibe başvurulduğunda erken teşhis çoklukla mümkündür” diyor.  

Erken evrede muvaffakiyet talihi epeyce yüksek

Özellikle erken evrelerde tedaviden yüzde 95’in üzerinde muvaffakiyet elde ediliyor. Rahim kanserinde standart tedavi rahim ve yumurtalıkların alınması formunda oluyor. Buna ek olarak çoklukla rahimle bağlı olan ve pelvik yahut paraaortik bölgelerdeki lenf bezleri de örnekleme gayesiyle alınabiliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum / Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Serkan Erkanlı, “Cerrahi tedavi sonrasında, patolojik kıymetlendirme sonuçlarına nazaran hastalar ek tedavi almadan takip edilebilmekte yahut hastalığın tekrar etme riski yüksek ise  kemoterapi, ışın tedavisi (radyoterapi), hormonal tedavi yahut akıllı ilaçlar üzere ek tedaviler alabilmektedir” bilgisini veriyor. 

YUMURTALIK KANSERİ

Yumurtalık kanseri, jinekolojik kanserler ortasında dünyada rahim ağzı ve rahim kanserinden sonra en yaygın görülen 3. kanser tipini oluşturuyor. Ülkemizde her yıl yaklaşık 4 bine yakın bayanda teşhis ediliyor. Epiteliyal, germ hücreli ve stromal tümörler olmak üzere 3 temel çeşidi olan yumurtalık kanserinin kesin sebebi bilinmemekle birlikte birçok risk faktörü tespit edilmiş. İleri yaş, ailede meme-yumurtalık kanseri hikayesi, hiç doğum yapmamış olmak, adetin erken yaşta başlaması (12 yaş öncesi) ve geç yaşta menopoza girmek (>52 yaş), menopozda kullanılan hormon ilaçları, endometriozis ile infertilite (kısırlık) en değerli  risk faktörleri olarak sıralanıyor. 

Düzenli jinekolojik muayene çok önemli!

Yumurtalık kanseri ekseriyetle erken evrelerde belirti vermiyor, hastaların yüzde 60’ından birçok ileri evrelerde karın şişliği ve hazımsızlık şikayetiyle tabibe başvuruyor. Kimi hormon üreten yumurtalık tümörleri de adet düzensizliği ve tüylenme üzere şikayetlere neden olabiliyor. Yumurtalık kanseri için günümüzde kabul görmüş bir tarama programı mevcut değil. Lakin, bayanların sistemli jinekolojik muayenelerinde erken periyotta tespit edilebiliyor. Özellikle erken evrelerde tedavinin muvaffakiyet bahtı yüzde 90’ların üzerine ulaşıyor. Standart tedavi rahim, yumurtalıklar, mide ile bağırsakların üzerini kaplayan ve omentum olarak isimlendirilen yağlı dokunun cerrahi olarak çıkarılması ve lenf bezlerinin alınması formunda oluyor. Gereksinim halinde ekseriyetle kemoterapi yahut akıllı ilaç tedavisi üzere ek tedavilere başvuruluyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı