EÜ Birgivi İlahiyat Fakültesinde ‘Bilimsel Bilgi’nin tarihî süreci ele alındı

Ege Üniversitesi (EÜ) Birgivi İlahiyat Fakültesi tarafından “İsis’in Peçesini Açmak: İdrâk, İnşâ ve Söz Ortasında ‘Bilimsel Bilgi’ Nedir?” başlıklı konferans düzenlendi.

Felsefe ve Din Bilimleri Kısmı İslam Felsefesi Anabilim Dalı Başkanı ve Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Muhammet Caner Ilgaroğlu’nun organize ettiği konferans, Ege Üniversitesi Kültür ve Sanat Konutunda gerçekleştirildi. Programa, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Bilim Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu konuşmacı olarak katıldı. Etkinliğe, EÜ Birgivi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muhammet Hanefi Palabıyık’ın yanı sıra idari işçi, akademisyenler ve öğrenciler iştirak gösterdi. Program, EÜ Birgivi İlahiyat Fakültesi Öğr. Gör. Osman Bostancı’nın Kur’an-ı Kerim tilavetiyle başladı.

Konferansta konuşan Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu, “Bilim, akıl ve din üzere kavramları sıkça kullanıyoruz lakin birden fazla vakit bu kavramların derinliğine değil, yüzeysel manasına odaklanıyoruz. Meğer bugün kullandığımız ‘bilim’ kavramı epey yenidir; çağdaş manasıyla 1831’e, bugünkü içkin manasıyla ise 1924’e kadar uzanır. Bu nedenle İbn Sina’ya ya da Newton’a ‘bilim insanı’ demek tarihi bir yanılgıdır, zira onlar kendilerini ‘doğa filozofu’ olarak tanımlamaktaydı. Niyete derinlik kazandıran tarih şuurudur; geçmişi bugünün kavramlarıyla okumaya çalışmak tarihi anlamak değil, onu çarpıtmaktır. Gazali’nin ideolojiye yönelik tenkitleri de bu bağlamda ele alınmalıdır; onun maksadı günümüzdeki manada ideoloji değil, kendi periyodundaki metafizik tartışmalarıdır” dedi.

“Felsefenin kökü Eski Mısır’a dayanıyor”

Bilginin kökeni, kozmosun varoluşu, bilimin ve ideolojinin tabiatı hakkındaki farklı anlayışları karşılaştıran Prof. Dr. Fazlıoğlu, “Klasik gelenekte bilgi bir ‘idrak’ faaliyeti olarak görülürken, Kant’tan sonra, bilhassa non-Öklidyen geometriler ve çağdaş fiziğin ortaya çıkışıyla birlikte bilim bir ‘inşa’ faaliyetine dönüşmüştür. İdeolojinin kökeni sanıldığı üzere Yunan’a değil, Eski Mısır’a dayanır. ‘Philosophia’ sözü Grekçe olmayıp, bilgelik tanrıçası İsis, yani Sofya ile akıl yoluyla irtibat kurarak ondan hakikat bilgiyi ‘episteme’yi alma hareketini söz eder. Hermetizm ve simya gelenekleri ise objelerin temelindeki bu ‘sözü’ değiştirerek varlığı dönüştürme fikrine dayanır” diye konuştu.

“Teoriler müşahedesi şekillendirir”

Bilgi arayışında teorik ön kabullerin ve metafizik varsayımların, müşahede ve keşif üzerindeki belirleyici ve kısıtlayıcı rolünü vurgulayan Prof. Dr. Fazlıoğlu,  “Klasik periyotta bilginin temel emeli, Mısır tanrıçası İsis’in gerçekliği örten metaforik peçesini aralayarak, görünenin gerisindeki değişmeyen sabit yapıyı, yani cihanın temelindeki ‘kodu’ keşfetmektir. Lakin bu arayış, kişinin sahip olduğu teorik ve metafizik kabuller tarafından direkt belirlenir; çünkü bir kavrama sahip değilseniz, o kavrama karşılık gelen olguyu göremezsiniz. Bunun en çarpıcı örneği, İslam medeniyetindeki büyük rasathanelerin, gökyüzünün ilahi ve kusursuz olduğu ön kabulü nedeniyle hiçbir süpernova patlaması yahut güneş lekesi kaydetmemiş olmasıdır; halbuki birebir devirlerde Çinliler bu müşahedeleri belgelemiştir. Hatta İbn-i Sina’nın yapıtlarında büyük bir gök olayından bahsetmesi lakin bunu anlamlandıramaması, teorinin müşahedesi nasıl öncelediğini ispatlar. Karl Popper’ın da gösterdiği üzere, her araştırma neyin aranacağını belirleyen bir teoriyi ve metafizik kabulü mecburî olarak önceler, bu da ampirizmin (deneyciliğin) tek başına gerçeği anlamak için yetersiz olduğunu ortaya koyar” dedi.

Etkinlik, Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu’nun iştirakçilerin sorularını yanıtlamasının akabinde, Dekan Prof. Dr. Muhammet Hanefi Palabıyık’ın kendisine ikram takdim etmesiyle sona erdi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı