Dünyanın birinci yapay zekâ belgeseli “Post Truth” Altın Portakal’daydı

Alkan Avcıoğlu’nun, tümüyle yapay zekâ araçlarıyla yaptığı         ve dünyada tipinin birinci örneği olan belgesel çalışması         “Post Truth”, Altın Portakal’da seyirciyle buluştu. 

62. Memleketler arası Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği, 27 Ekim Pazartesi günü, Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Perge Salonu’nda iki belgesele konut sahipliği yaptı. Bunlardan biri; dünyada birinci kere tümüyle yapay zekâyla hazırlanan, Alkan Avcıoğlu imzalı “Post Truth”tu.

Gittikçe daha kaotik bir hal alan teknoloji ve insan alakasını ve önü alınamaz halde artan enformasyon bombardımanını ele alan çalışma, dünya galasını Varşova Sinema Festivali’nde yapmıştı. 

Gösterimden sonra seyircilerin sorularını cevaplayan Avcıoğlu, uzun vakittir yapay zekâ ile ilgilendiğini ve yapay zekâyla sanat çalışmaları yaptığını söylerken yapay zekâyla bir belgesel yapma fikrinin nasıl oluştuğunu ise şöyle açıkladı:    

“Ben bu araçlarla yıllardır çalışırken şunu düşündüm: Yapay zekâ ruhsuz imajlar üretiyor, deniyor. Çağımız da oldukça ruhsuzlaşıyor; o vakit belgesel için çok âlâ. Ya da ‘çağımız yapaylaşıyor’. O vakit belgesel için yine çok güzel. Belgeselin sonlarını esnetmek için tahminen de hoş olur, diyen bir köyün meczubu ben çıktım. Şimdi hâlâ bir belgesel projesi de duymadım yapay zekâyla; yapılanlar daima kurmaca.

Yapay zekâ konusunda ben de dünya üzere sağa sola savruldum diyebilirim. Hem toplumsal medya hem o teknoloji ilerledikçe hepimizin, sübjektif ve yalnızca kendi eko çemberimizde gerçek bulduğu paradigmanın içinde boğuldum diyebilirim. Enformasyon bombardımanı altında yaşıyoruz. Sinemanın kendisi de zati bu noktada bir ayna; yani hem geçersiz ve gerçekliğin ortasındaki sonu zorluyor hem de kendisi de bir enformasyon bombardımanı. Düşünmeye fırsat bırakmamaya çalışıyor” 

Film için pek çok farklı yapay zekâ aracını kullandığını belirten Avcıoğlu, bunların isimlerini ise bilhassa vermek istemediğini belirtti: “O şirketlerden beni arayıp ‘röportajlarda bizim ismimizi söyle’, diye para teklif eden bile oldu. Yalnızca şunu söyleyebilirim; yapay zekâyla çalışan birden fazla sanatkara nazaran çok araç kullanıyorum. Benimki eklektik bir yaklaşım diyebilirim. Hem tek bir araca indirgensin istemiyorum hem de o aracın esiri olmak istemiyorum. Şöyle bir bahtım var; çabucak hemen hepsini başından beri kullanıyorum. Çabucak her birinin çeşidini bildiğim için kimisi yakın çekim yüz planı için yeterli, kimisi hareketli kamera için düzgün, kimisi bozuk insan formu yapmak için daha âlâ; her birinin kendine mahsus avantajını kullanmaya çalıştım. Esasen sinemada de gördüğünüz üzere kusursuz bir manzara yaratmaktan fazla bu ham bozukluğunu çok seviyorum yapay zekânın. Zira bu abartılı çağı çok düzgün yansıttığını düşünüyorum”

Sanatçı bu noktada yapay zekâdaki gelişimlere aksi bir mantıkla yaklaştığını tabir etti: “Kuşkusuz bu teknoloji çok daha gerçekçi imgeler üretmeye gidecek ve muhtemelen benim bile ayırt edemeyeceğim bir hale gelecek. Ancak sanırım bence o biraz daha ticarâ sinema ya da reklam üretimi üzere işlerin işine yarayacak. Bense sanatsal lisanın bu bozuk formdan çok düzgün besleneceğini düşünüyorum. Brian Eno’nun bir kelamı var: Bir teknoloji kusursuzlaştıktan sonra geriye dönüp o bozuk devirlerini imza haline getiririz. Mesela birinci bilgisayar oyunlarının o 8 bit ilkel sesleri bugün elektronik müzikte çok kullanılır. Analog sinemanın karlı bir manzarası vardı, grenli; post yapımda efekt olarak onu koymaya, ona ulaşmaya çalışıyoruz. Bana nazaran yapay zekâ 10 yıl sonra kusursuz bile olsa tahminen de sanatsal anlatım, bu bozuk formda yatıyor”

Seyircilerden gelen bir soru, belgeselin bakış açısına dairdi: “Kısır döngüden bahsetmişsiniz ancak bunun için bir şey yapılamayacağından kelam ediliyor aslında belgeselde. Yalnızca bu kısır döngüyü anlatmak için mi yaptınız?” formundaki soruyu Avcıoğlu, şöyle cevapladı: 

“İyi bir soru. Teknolojiye bağımlılığımız var fakat, belgeselin de söz ettiği üzere, sorun aslında teknolojide ya da teknoloji şirketlerini yöneten berbat adamlarda değil. Bir noktada zihinlerimizde makineleşiyoruz. Şayet zihnimizdeki makineleşmeyi durdurursak kısır döngünün tahlili var. Çok bariz bir tahlil üzere sunmuyor bunu belgesel, zira çok kısa vadede uygulanabilir şeyler değil. Döngünün büsbütün dışına çıkmak çok efor gerektiriyor. Uzun vadede insanlık tahminen oraya gidecek lakin kısa vadede biraz bu türlü çalkalanacağız, kısır döngünün içinde gideceğiz üzere görünüyor. Fakat bana nazaran çıkış kendi zihinlerimizi ve mental modlarımızı makineleşmekten uzaklaştırmakta yatıyor” 

“Attila İlhan belgeseli yapmak istiyorum fakat duygusal olarak zor”

Yönetmen Biket İlhan’ın, sinemaya girişinden bugüne uzanan mesleğini mevzu alan “Sisler Bulvarı’ndan Geçtim: Biket İlhan” belgesel de AKM Perge Salonu’nda seyircin ağır ilgisiyle karşılandı. Direktör ve müzisyen Mehmet Güreli’nin imzasını taşıyan belgeselin akabinde Yönetmen Biket İlhan ve kızı, müzisyen- yönetmen Nihan Belgin, seyircilerin sorularını cevapladı. 

Sinemaya, büyük şair ve muharrir Attila İlhan’ın yapıtlarının uyarlamasıyla başlayan ve bir devir kendisiyle evli de olan İlhan’a, birinci soru; Attila İlhan’ın kendisine dayanağıyla ilgiliydi. İlhan bu soruyu şöyle cevapladı: “Bir sefer bana  çok inanır, çok güvenirdi. Bu, benim için çok değerli. Sizler için de çok değerli ancak o, benim hayatımda farklı bir yerde duruyor. Biz bir hayatı paylaştık ve o hayatın içinde bana güvenen biri vardı yanımda. Bu bile yetti bana, diyebilirim”

İlhan’ın; bir Attila İlhan belgeseli yapmayı düşünüp düşünmediği sorusuna yanıtı da söylediklerinin devamı niteliğindeydi. İlhan, “Bu daima soruluyor; inşallah yapmaya çalışacağım. İstiyorum da lakin hayatımdaki yeri, bana tabir ettikleri münasebetiyle duygusal olarak biraz zorlanıyorum” diye konuştu.  

Nihan Belgin’e yöneltilen bir soru ve yanıtı da yeniden duygusaldı. “Annenizin hayatının anlatıldığı bir işte sesinizle var olmak nasıl bir his?” diye sorulan Belgin, şu karşılığı verdi: “Ses kaydını yaparken çok da hissine varamamıştım ancak şu an perdede kendi hayatımın da büyük bir kısmını izledim. Zira ben de vardım o projelerde. Gurur duydum, hiç görmediğim fotoğraflarımı gördüm. Birebir yoldan yürüyor olmak da benim için çok gurur verici” 

Biket İlhan, sinemayla ilgilenmek isteyen gençlere ise şu tavsiyelerde bulundu: “Okumanızı öneririm. Sanatçı olmayabilirsiniz fakat sanata merakınız olabilir; bunu için de okumalısınız. Öncelikle klasikleri. Ben bir yandan oyunculuk hocalığı da yapıyorum ve öğrencilerime söylediğim şeyi size de söylemek isterim. Bizim işimizde süreklilik yok; oyunculuk için bilhassa, proje gelebilir, gelmeyebilir. O yüzden oyunculuğu bırakma ancak mesela kendi projelerini de üret”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı