Altın Portakal yarışında bugün beyazperdeye, hayatta kalma kıssaları yansıdı

Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Yarış sinemalarından “Bağlar, Kökler ve Tutkular” ile “Doğudan Fragmanlar” bugün seyirci karşısındaydı. Biri; göçmen kimlikleriyle var olmaya, oburu ise savaş ve tabiat koşullarına karşı hayatta kalmaya çalışan insanların kıssalarını anlatan iki sinemanın takımları, gösterimler sonrası seyircilerin sorularını cevapladı.

62. Memleketler arası Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’ndeki Ulusal Yarış sinemalarından “Bağlar, Kökler ve Tutkular”, Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Aspendos Salonu’nda seyirci karşısına çıktı. Gösterim sonrası; yönetmen Sunay Terzioğlu, imaj yönetmeni Serdar Özdemir, yapımcı Yaşar Harzadın ve ortak yapımcı Kemal Genel ile oyuncular Ushan Çakır, Ezgi Yaren Karademir, Barancan Eraslan ve Özgün Çoban seyircilerin sorularını cevapladı. 

Bindikleri mülteci botundaki kazadan kurtulan üç kişinin Türkiye’deki öykülerini beyazperdeye taşıyan filmin yönetmeni Terzioğlu, kendi göçmenlik geçmişinden de istifade ettiğini söyledi: “1992’de Bulgaristan’dan ailemle göç ettim buraya; 9 yaşındaydım. Beş yıl kaçak yaşadık. O yüzden bildiğim mevzular, bildiğim yerler. Karakterlerime yakın olduğuma ve sineması çekerken de karakterlerime hakikat rehberlik ettiğime inanıyorum”

Filmde ‘gerçekçiliğe’ bilhassa dikkat ettiklerini ve bunu sağlamak için titizlikle çalıştıklarını belirten direktör, “Gerçek yerlerde çektik, gerçek kostümler bulmaya çalıştık, hatta bit pazarlarını dolaştık, gerçek aksesuarlar aradık” diye konuştu.  

Bu ‘gerçekçi bakış’ı, sinemanın biçimsel özelliklerinde de sürdürmeyi amaçladıklarını lisana getiren Terzioğlu, şunları söyledi: “Film montaj manasında da farklı bir sinema; bakan bir göz gibi. Zira bu sinema 30 mm tek lensle çekildi. Zira muhakkak bir aradan bakmak istedik. Ne yargılamak ne de uzak kalmak istedik. Hiç siyaha düşmüyoruz; başta açılıyor ve jenerikten sonra kapanıyor; gözün açılıp kapanması gibi”

“Sanat tarihine layık bir şeyler çekmek istiyorum”

Terzioğlu, çekimlerde ise gerilla taktiği ile çalışırken çok zorlandıklarından bahsetti: “Basmane’de çekim yaptık. Bir yandan oyuncularımızla çalışırken bir yandan kalabalığı denetim etmeye çalışıyorduk. Zira gerçek yerlerde, göçmenlerin yaşadığı meskenlerde çekim yaptık. Onlar odada gündelik hayatlarını yaşarken biz de yan tarafta çekimlere devam ediyorduk. Çekimlere İzmir’de başladık fakat Erzincan’da bitirdik. İzmir’de aradığımız doğayı bulamadım. Şuna inanıyorum; sinema kaydedilen anlardır. Okuldan beri öğrendiğim ve yapmak istediğim şey, sanat tarihine layık bir şeyler çekebilmek” 

Filmdeki problemlerin tahliline dair fikri sorulan direktör, “Hiçbir vakit karamsar bakmadım. O denli olsaydı şu an bu sineması çekmiş ve karşınızda olamazdım. Direktör olarak hedefim bu mevzuyu düşündürtebilmek. Karakterleri bir noktada bırakıyoruz ve sonrasını bilmiyoruz” dedi. 

Oyuncu Ezgi Yaren Karademir ise kendi canlandırdığı Hazel karakteri üzerinden tıpkı soruyu şöyle yanıtlandırdı: “Ben Hazel’in çok güçlü bir karakter olduğunu düşünüyorum zira diğer bir seçeneği yok; güçlü durmak zorunda. Ablayken bir anda anne rolü yükleniyor. Bir yandan kendi özgürlüğünü ararken bir yandan daima pürüzlerle karşılaşıyor. Bu bir son değil yalnızca onunla ilgilenmeyi bırakıyoruz ve seyirci, karakterin yolunu biraz kendi başında çiziyor” 

Sinema, hakikati arıyor: Doğudan Fragmanlar

Günün başka Ulusal Yarış sineması “Doğudan Fragmanlar”ın gösterim sonrası söyleşisine ise yönetmen Kubilay Erkan Yazıcı, imaj yönetmeni Vedat Oyan, kurgucu Umut Sakallıoğlu, yapımcı Mahpare Tanın ve oyuncular Güldestan Aziz, Turgay Atalay, Elvin Köse katıldı. 

Savaştan kaçan bir bayanla firarî bir Rus generalin birbiriyle kesişen hayatta kalma uğraşlarına tanıklık eden sinema, direktörün kendine has üslubuyla dikkat çekti ve direktöre birinci olarak bu soruldu. Yazıcı, sinema üzerine niyetlerini ve sinema lisanını şöyle açıkladı: “Benim için sinema sanatı, sanat; özünde bir öykü anlatma biçimi değil birebir vakitte bir vakit inşâ etme işi. Ben sinemadan zaman-mekân birlikteliği dediğimiz şeyi anlıyorum. Vakti kronolojik bir akış olarak görmüyorum. Vakit; insanı, düşünmeye, hayal etmeye, hakikatle kendisi ortasında bir bağ kurmaya iten bir metafizik varlık temelinde. Vakti yakalayabileceğimiz, ona dokunabileceğimiz tek sanat da sinema ve bu sinemada esasen bunu yapmaya çalıştım. Vakit; bir mukadderat alanı, hakikatin temsil bulduğu bir alan ve yer da oyuncuların içinde gidip geldikleri bir çerçeve değil vakti inşâ eden, ona gerçeklik kazandıran, onu varlık haline taşıyan bir yer” 

Yönetmenin sinema perspektifi doğrultusunda hazırlıkların da uzun sürdüğünü belirten üretimci Mehpare Tanın, “Önce farklı mevsimlerde dört kez yerleri gezdik. Yerlerin o mevsimlerde nasıl göründüğünü görmek istedi. Karın çok ağır olabileceği, kardan çıkamama ihtimalimizi de öngörerek alternatif yerler belirledik” derken görüntü yönetmeni Vedat Oyan da birkaç ay süren bir ‘resim çalışması’ yaptıklarından bahsetti: “Referans aldığımız ressamlar vardı. Birçok ressamla başladık, eleyerek gittik ve günün sonunda Bruegel’i ayırdık. Bruegel’in tablolarında da karakter ve yerin, vaktin içinde eridiğini, hiçliğin içerisinde gittiğini görürüz. Keza bizim karakterlerimiz de daima tıpkı yerlerde dolanıp duruyor; sıfır çizgisine ulaşma ve bunun içinde erime hali var”

Filmin aslında neredeyse her ögesi, özel olarak en baştan tasarlanmış. Kurgucu Umut Sakallıoğlu bunlardan şöyle anlattı: “Şunun altını çizmek lazım: Art planda bir savaş sıkıntısı, insanî problemler var. Sinema lisanında bunun için o yabancılaşmayı, gerginliği ve tedirginliği daima canlı tutmaya çalıştık. Sinemadaki müzik kullanımları da alıştığımız kullanımlardan farklı. Görsel, grafik ve yazı kullanımları da farklı. İç yerlere girilmemesi de bunların hepsi üzere tıpkı hedefe hizmet ediyor. Bizim sinemamızda çok panoramik fotoğraflar vardır fakat bazen fon üzere kullanılır. Bu sinemada görüntünün da farklı bir kullanımı var; görüntü size bir haz veren bir şeyin ötesinde”

Filmde yalnızca dış yerlerinin olmasının sebebine dair sorulan soruya ise direktör şu karşılığı verdi: “Benim zihnimde gerçeklik alanı ve onun ötesinde hakikate dair bir tefekkür çizgisi var. Hayatta, algıladığımız gerçekliğin ötesinde hakikat dediğimiz bir şey var. Karakterler yerlerin içine girdiğinde benim gerçeklik alanım sınırlanıyor. Var ya da yok, oluyor ya da olmuyor üzere bir hissin içerisinde, izleyiciyi öncel huzursuz edip sonra görmeye zorlamak istedim. Bu, hakikate dair görme beklentim temelinde. Kameramı dışarıda tutarak izleyiciye, o gerçeklikle ilgili hudut koyup ‘bunun ötesi hakikattir, buraya bakmamız gerek’ demek istedim”

“Karakterimi çalışırken değil kara çıktığımda buldum”

Oyuncuların, karakterlerine hazırlanırken yaşadıkları da seyircilerin merak ettiği hususlardandı. Güldestan Büyük, “Safiye bugüne kadar oynadığım karakterlerden çok öbür bir yerde. Bütün renkleri göğsünde taşıyıp uğraş eden ve inatla yürümeye devam eden bir kadın” halinde tanım ettiği karakterine dair en çok zorlandığı şeyin, istemeden de olsa birini öldürmek zorunda kalma fikri olduğunu söyledi. 

Elvin Köse ise karakterini tam olarak çalışmalar sırasında değil ‘kara çıktığı zaman’ bulduğunu lisana getirdi: “Kara çıktığımızda yani tabiatın, dağların ve soğuğun karakterime çok şey kattığını düşünüyorum. Mesela Zeynep’in kendini yıkadığı o sahnede; evet, oynuyorum ancak bir yandan da aslında oynamıyorum”

Anlattıklarına bakılırsa rol için kendini en çok zorlayan ve en çok zorlanan, general rolündeki Turgay Atalay’dı: “Bu general birçok savaşta vurulmuş, birçok insanı öldürmüş, kirli biri. Pek çok sinema, belgesel izledim, araştırdım, sonunda direktörümüze ‘benden ne istiyorsunuz?’ diye sordum. Ondan sonra kendimi direktöre ve tabiata teslim ettim. Artık diyaloglara bir aidiyetle oynamıyordum; ben bir generaldim! Yalnızca çok yoruldum. Direktörümüz, istediğini almak için çok uğraşıyordu” 

Güldestan Ulu ise en çok Safiye’den lakin asıl olaraksa kendini tabiata teslim etmekten dayanak gördüğünü lisana getirdi: “Bir kıssanın içindeyiz ve kıssanın içindeki kahramanlar öteki kıssalar anlatıyor! Bu sinemaya dair en sevdiğim şey bu. Ancak şöyle enteresan bir şey oldu: Sinemaya çalışırken Safiye benimle irtibata geçti, ‘akşamları bana yaz’ dedi. Bir defter tuttum. Hatta bir gün ben çok korkuyordum. Zira Mahpare Tanın; şartlar sıkıntı olacak, karın içinde olacağız, yükseklere çıkacağız, demişti. Safiye o vakit bana ‘Biz Allah’ın kızıyız Güldestan, bize hiçbir şey olmaz’ demişti. Lakin, öteki arkadaşlarımın da söylediği üzere, tabiat o kadar güçlü ki… Ben, tabiatın bu kadar güçlü olduğunu ve insanın, tabiat karşısında bu kadar çaresiz kaldığını şahsen orada deneyimledim. En kolayından; karda ses kayboluyor! Görüş uzaklığını kapatmak üzere asla ses duyulmuyor”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı