Tanınan diyetler kalp-damar hastalıklarına taban hazırlıyor uyarısı

Sağlıksız beslenme, hareketsizlik, yüksek tansiyon, çok tuzlu yiyecekler, tütün ve alkol kullanımı, kalp-damar hastalıklarını tetikleyen faktörler ortasında yer alıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısım Lideri Prof. Dr. M. Emel Alphan, başlıca risk faktörlerinin denetim altına alınması ile kalp hastalığı ve inmeye bağlı erken ölümlerin en az yüzde 80’inin önlenebileceğini söyledi. Tansiyon ve kan yağlarının yükselmesinin kalp-damar hastalıkları için en değerli risk faktörleri ortasında geldiğini belirten Prof. Dr. M. Emel Alphan, günümüzde tanınan olan birtakım yanılgılı diyetlerin kalp-damar hastalıklarına yer hazırladığı ikazında bulundu. Prof. Dr. Alphan, “Bu diyetler, ketojenik diyetler, glutensiz ve laktozsuz diyetlerdir. Ketojenik diyetlerin özelliği, karbonhidratı büsbütün keserek çok yağlı ve proteinli besinleri tüketmektir. Çok yağlı ve proteinli besinler, kan kolesterolünü yükselttikleri üzere posanın kaynağı olan karbonhidratlı besinlerin kısıtlanması nedeniyle mikrobiyotayı da olumsuz tesirler ve bu da kalp-damar hastalıklarının oluşumuna taban hazırlar” ikazında bulundu.

İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısım Lideri Prof. Dr. M. Emel Alphan, 29 Eylül Dünya Kalp Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada sağlıklı ve istikrarlı beslenmenin kalp sıhhatine tesirlerini kıymetlendirdi.

Kalp damar hastalıkları, vefat nedenlerinin birinci sırasında geliyor

Kalp damar hastalıklarının dünyada ve ülkemizde mevt nedenlerinin birinci sırasında yer aldığını belirten Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Kalp hastalıklarının yüksek kan kolesterol seviyesi ile bağlantılı olduğu ve kan kolesterol seviyesinin düşürülmesinin kalp hastalıkları görülme riskini azalttığı bilinir. Kan kolesterol seviyesi yükseldikçe, kalp hastalığı oluşma mümkünlüğü da artar. 29 Eylül Dünya Kalp Günü, insanları her yıl tüm dünyada yaklaşık 18 milyon kişinin ömrünü kaybetmesine neden olan kalp hastalıkları ve inmenin, esas vefat nedeni olduğuna ait bilgilendirmek için düzenleniyor” dedi.

Ülkemizde mevt nedenlerinin birinci sırasında dolanım sistemi hastalıkları var

Kalp damar hastalığına bağlı vefat oranlarına ait bilgileri paylaşan Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Kalp hastalığının en yaygın görüldüğü ülkeler ABD, Orta Avrupa, Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkeleri olsa da kalp-damar hastalığına bağlı gerçekleşen ölümlerin yüzde 75’inin düşük ve orta gelirli ülkelerde olduğu tespit edilmiştir. Orta Asya ve Doğu Avrupa ülkelerinin ise bu hastalığa bağlı vefat oranlarının en yüksek olduğu ülkeler ortasında olduğu bildirilmiştir. Kalp-damar hastalığı nedeniyle en düşük mevt oranlarına sahip ülkeler ise Güney Kore, Fransa, Japonya, İsrail ve Portekiz’dir. TÜİK datalarına nazaran; Türkiye’de de dünyada olduğu üzere vefat nedenlerinin birinci sırasında 2024 yılında yüzde 36,0 ile dolanım sistemi hastalıkları yer aldı. 2023 yılında bu oran yüzde 33,6 idi” dedi.

Erken ölümlerin en az yüzde 80’inin önlenmesi mümkün

Kalp hastalığını tetikleyen faktörleri sıhhatsiz beslenme, hareketsizlik, yüksek tansiyon, çok tuzlu yiyecekler, tütün ve alkol kullanımı olarak sıralayan Prof. Dr. M. Emel Alphan, bu risk faktörlerinin denetim altına alınması ile kalp hastalığı ve inmeye bağlı erken ölümlerin en az yüzde 80’i önlenebilir” dedi.

Kalp-damar sıhhatini müdafaada beslenmenin yeri önemli

Kalp ve damar sıhhatini müdafaada alınacak tedbirlere dikkat çeken Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Sigara ve alkol kullanımı ile hipertansiyon yani yüksek tansiyon ve kan yağlarının yükselmesi, kalp-damar hastalıkları için en değerli risk faktörlerindendir. Hipertansiyon ve kan yağlarının yükselmesini önlemek için beslenme tekliflerine nazaran, birinci kural bilhassa doymuş yağdan (tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı vb.) ve zeytinyağı bile olsa çok yağ tüketiminden kaçınarak kan kolesterol seviyesinin yükselmesini önlemek son derece kıymetlidir. Aslında kolesterol, dışarıdan diyetle alındığı üzere bedende da yapılan yağa benzeri bir yapısı olan, bedendeki pek çok hormonun (östrojen, progesteron, testosteron vb.) ön hususudur ve beden için gereklidir” dedi.

Zeytinyağı tüketiminde ölçüye dikkat edilmeli

Aşırı kolesterol ve doymuş yağ alımı ne kadar ziyanlı ise büsbütün yağsız bir beslenmenin de beden için o kadar ziyanlı olduğunu söyleyen Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Zayıflamak maksadıyla yağsız bir diyet uygulayanlarda hormon dengesizliği nedeniyle bayanlarda adet döngüsü bozulur. O yüzden sağlıklı beslenme için muhakkak bir yağa gereksinim vardır ki bu oranın gücün yüzde 20’sinin altına düşürülmemesi gerekir. Yapılan yanlışlardan birisi de zeytinyağının yararlı olduğunu düşünerek bardak bardak zeytinyağı içilmesidir. Unutmayın ki 1 çay bardağı zeytinyağı ile bedene bir günlük güç gereksiniminizin yarısını (yaklaşık 900 kalori) almış olursunuz” ikazında bulundu.

Kalp-damar sıhhatini müdafaada bu tekliflere dikkat!

Prof. Dr. M. Emel Alphan, kalp-damar hastalığını önlemek ve kolesterolü yükseltmemek için tekliflerini şöyle sıraladı:

-Doymuş yağ içeren tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı üzere yağları ve trans yağ içeren besinleri tüketmemek. Bilhassa zeytinyağını ve öbür bitkisel yağları tercih etmek.

-Kırmızı et, tavuk ve balık tüketiminin günde 1 porsiyonla sonlandırılması gerekir. Kolesterol yalnızca kırmızı ette yoktur, balık ve tavuk da emsal ölçülerde kolesterol içerir.

-Hayvansal kaynaklı besinleri azaltırken, bitkisel kaynaklı proteinlerin alımını (kurubaklagiller) arttırmak.  Mümkünse her gün kurubaklagilleri tüketmek.

-Beyin, böbrek, lisan, karaciğer, dalak, işkembe üzere organ etlerinden kaçınmak.

-Sucuk, salam, sosis, pastırma üzere şarküteri eserlerinden kaçınmak.

-Yemek pişirme metodu olarak kızartılmış besinleri (et vb. hamur ve zerzevat kızartmaları da dahil) tüketmemek, çok yağlı yemek tüketiminden kaçınmak.

-Az yağlı süt, yoğurt vb. süt eserlerini tercih etmek.

-Sebze ve meyve tüketiminin günlük 5-10 porsiyon olması.

-Fındık, fıstık, ceviz ve badem vb. sert kabuklu yemişleri günde 20-25 gramı aşmayacak ölçülerde tüketmek (Çünkü bu besinlerin 100 gramı 650-700 kalori içerir).

-Rafine şeker tüketimini azaltmak, kompleks karbonhidratları ve hasebiyle posalı besinlerin bilhassa tam tahılların (tam buğday ekmeği, çavdarlı ve yulaflı ekmekler) tüketimini arttırmak.

Akdeniz, DASH ve vejetaryen diyetler kalp-damar sıhhatini muhafazada etkili

Dünyada en sağlıklı beslenme modeli olan Akdeniz ve DASH diyetleri ile vejetaryen ve düşük yağlı diyetlerin hipertansiyon ve kalp-damar hastalığından muhafazada tesirli olduğunu belirten Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Hipertansiyonu olanların da tuzu az tüketmelerinin yanı sıra DASH diyetini uygulaması onların kalp-damar hastası olmasını önleyecektir” dedi.

Prof. Dr. M. Emel Alphan, şunları söyledi: “Kalp krizi geçirenlerin yüzde 50’sinin kan kolesterollerinin düşük olması, kalp damar hastalığı riskine neden olan öteki faktörlerin de olduğunu ortaya koymuştur. Kalp-damar hastalıklarında D vitamininin düşük olması, homosisteinin yüksek olması ve inflamasyonun (iltihabi durumun) rolü hakkındaki bilgilerin artması ve mikrobiyota denilen bedenin ikinci beyefendisini olarak kabul edilen bedenimizdeki faydalı mikroorganizmaların ziyanlı mikroorganizmalarla yer değiştirmesi (disbiyozis) sonucu oluşan endotoksemi, ateroskleroz (damar sertliği) varlığını ve aterosklerozun derecesini göstermek için kullanılan belirteçlerdir.

Popüler diyetlere dikkat!

Zayıflamak hedefiyle diyet yapanlar bazen yanılgılı diyetleri uygulayabiliyor. Bu yanlışlı diyetler de kalp-damar hastalığına taban hazırlayabiliyor. Bu diyetler, ketojenik diyetler, glutensiz ve laktozsuz diyetlerdir. Ketojenik diyetlerin özelliği, karbonhidratı büsbütün keserek çok yağlı ve proteinli besinleri tüketmektir. Çok yağlı ve proteinli besinler, kan kolesterolünü yükselttikleri üzere posanın kaynağı olan karbonhidratlı besinlerin kısıtlanması nedeniyle mikrobiyotayı da olumsuz tesirler ve bu da kalp-damar hastalıklarının oluşumuna yer hazırlar.

Ayrıca aralıklı açlık diyetlerinin kısa vadede kilo kaybı ile glikoz ve insülin hassaslığı üzere metabolik avantajları olmasına karşın, 2024 yılında Sebastian SA ve arkadaşları tarafından yayınlanan bir araştırmanın sonuçlarına nazaran, bu stil beslenmenin uzun vadede olumsuz tesirleri olabileceği öne sürülmüştür. 20 bin şahısta yapılan bir çalışmanın sonuçları; yiyeceklerini günde 8 saatten az bir müddette tüketen şahıslarda kardiyovasküler hastalıktan vefat riskinin yüzde 91 daha yüksek olduğu bulunmuştur.”

Kalp sıhhatini koruyan mucize bir besin yok

Kalp hastalığını önleyen mucize bir besin, zerzevat ya da meyve olmadığını kaydeden Prof. Dr. M. Emel Alphan, kelamlarını şöyle tamamladı: “Sağlıklı beslenme bir bütündür.  Bahsedilen diyetlerin içerdiği besinlerin her birisinin bedene farklı faydaları vardır.  O yüzden bütün besin kümelerinin yer aldığı sağlıklı beslenme stili, kalp-damar hastalıklarından kollayıcı olduğu üzere kalp-damar hastalarının da uygulayabileceği bir beslenme üslubu olacaktır. Kalp-damar hastalarında, omega-3 yağ asidi, C, D, E vitaminleri, beta-karoten ve kalsiyum dahil olmak üzere besin takviyelerinin kullanımı, akut kardiyovasküler hastalık riskini azaltmada yararlı değildir. Bunun yerine sağlıklı beslenme yoluyla bu besin öğelerinin besinlerden alınması faydalı olacaktır. Zira besinlerde bedene gerekli olan vitamin ve mineraller üzere besin öğelerinin yanı sıra, bilhassa zerzevat ve meyvelerde pek çok hastalıktan gözetici oldukları kanıtlanmış olan fitonutrientler ile antioksidan ve antiinflamatuar tesirleri olan, besin öğesi olmayan bileşenler de bulunur. O yüzden tek başına kalsiyum, magnezyum vb. destek almak yerine, farklı renklerdeki zerzevat ve meyveleri her gün tüketerek pek çok besin öğesini ve besin öğesi olmayan bileşenlerini almak mümkün olacaktır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı