İzmirlilerin denizle bağlantısı standa dönüştü

Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) tarafından hazırlanan, İzmirlilerin denizle kurduğu gündelik alakayı yansıtan “İzmir’de Eski Bir Yaz: Deniz Hamamlarından Plaja” standı, APİKAM bahçesinde açıldı. Açılışta, standın deniz hamamları konusunda yapılmış birinci stant olma özelliğini taşıdığı belirtildi. Stant, 24 Ekim tarihine kadar ziyaret edilebilecek.

İzmirlilerin denizle kurduğu alakayı, 19. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak 20. yüzyılın ortalarına kadar uzanan bir vakit dilimi içinde ele alan “İzmir’de Eski Bir Yaz: Deniz Hamamlarından Plaja” standı, APİKAM tarafından hazırlanarak İzmirlilerin beğenisine sunuldu. Deniz hamamlarından çağdaş plajlara geçiş sürecini aktaran stant; sıhhat, mahremiyet, cümbüş ve çağdaşlaşma kavramları etrafında şekilleniyor. Gazete arşivlerinden, hatıratlardan, akademik çalışmalardan ve çeşitli yayınlardan faydalanarak oluşturulan stant kapsamında, ziyaretçiler bir diğer nostalji seyahatine daha çıkarılıyor. 1936 yılında Arsıulusal İzmir Fuarı Açıkhava Tiyatrosu’nda “Lüküs Hayat” isimli oyunu sahnelemek üzere kente gelen İstanbul Kent Tiyatrosu oyuncularının İnciraltı’na yaptıkları vapur gezisi, dönemin İzmir Belediye Başkanı Behçet Uz ile birlikte İnciraltı deniz banyolarında yüzdükleri anlar ve 1937 yılında çekilmiş Karşıyaka kıyısına ilişkin imajlar de standa eşlik ediyor. Manzaralar, APİKAM “İZFAŞ Albümleri” koleksiyonundan derlenen kısa sinema olarak APİKAM Drama Salonu’nda ziyaretçilerin beğenisine sunuluyor.

“Deniz banyoları konusunda birinci stant olma özelliğini taşıyor”
Serginin açılışında konuşan Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürü Serhan Kemal Saygı, “İzmir’in toplumsal hafızasında değerli bir yer bıraktığını düşündüğümüz ve bir periyodun hayat kültürünü yansıtan kıymetli bir standın açılışı için toplandık. APİKAM, kurulmuş olduğu 2004 yılından itibaren kent tarihine ait sayısız stant açtı. Hiç elbet, açtığı her standın bir çıkış noktası, bir kıssası bulunuyordu. Bu stant de o denli bir stant. Deniz, İzmir’in yalnızca coğrafyası değil, kimliğinin de bir kesimidir. Bu kimliğin kıymetli bir ögesi olan denize girme kültürünü, standımızda yalnızca nostaljik bir açıdan ele almayı düşünmedik. İzmir’imizin bu alandaki kültürel benliğini, bilimsel bir perspektifle ele almaya başladık. İzmir’in deniz banyoları konusu, üzerinde çok fazla irdelenmiş bir bahis değildir. Bu stant de deniz banyoları konusunda yapılmış birinci stant olma özelliğini taşıyor” dedi. 

“İzmir’in çağdaşlaşma sürecinde kırılma noktası”
Sergiyi hazırlarken önemli bir arşiv ve literatür taraması yaptıklarını belirten Hürmet, “Araştırmalar derinleştikçe Osmanlı devrinden itibaren İzmir’de deniz banyolarının var olduğunu ve vakitle kent hayatının kayda paha bir modülü haline geldiğini anladık. 19. yüzyılın sonlarından itibaren İzmir kıyılarında yükselen deniz banyoları, birer mimari yapı olmanın ötesinde toplumsallaşmanın, özgürleşmenin, çağdaşlaşmanın sembolü olurken, toplumsal hayatı dönüştüren birer kamusal alan niteliğine bürünmüşlerdir. Elbet deniz banyoları, İzmir’in çağdaşlaşma sürecinde dikkat cazibeli bir kırılma noktasıdır. Bayan ve erkeklerin cumhuriyetle birlikte kamusal hayatta daha görünür olmaya başlaması ve mahremiyetin yine tanımlanması, standımızın odağına aldığı hususlar arasındadır” diye konuştu. 
 
Atatürk ve Florya Deniz Köşkü 
APİKAM Müze ve Stant Birimi’nden Nihan Özdal da “Sergide insanların denizle ilgisini, şifa arayışını, bu arayışın sonucu olan deniz hamamlarının Osmanlı’daki tesirini anlatmadan geçemezdik. Anlatmadan geçemeyeceğimiz çok kıymetli bir husus vardı. Denizin toplumsal hayattaki yerini anlatırken Atatürk ve Florya Deniz Köşkü’ne de değindik. Zira Atatürk’ün Florya Deniz Köşkü ile geçen üç yazı, cumhuriyetin eşitlikçi ve halkçı tarafının simgelerinden biriydi. Bayan ve erkeğin birlikte denize girmesi, Atatürk’ün çağdaş hayatı toplumsal alışkanlıklar kurma isteğinin çok temel bir göstergesiydi” tabirlerini kullandı. 

Deniz hamamlarını kullanan ziyaretçiler de vardı
Sergide deniz hamamlarında vakit geçiren ziyaretçiler de vardı. Çocukluğunu ve gençliğini geçirdiği Güzelyalı’da deniz hamamlarını kullandığını lisana getiren 88 yaşındaki Fatma Engür, “Güzelyalı’da deniz banyoları açılmıştı ve iki kısımdan oluşuyordu. Denize merdivenle iniliyordu. Bayanlar aşağıda, erkekler de çekilen bir paravanın dışında yüzüyordu. O vakitler 15 yaşlarındaydım. Eski ile yeni ortasında çok fark var” kelamlarına yer verdi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı