Kahramanmaraş sarsıntılarından öğrendiklerimizle alınabilecek 10 aksiyon

İki yıl evvel yaşanan 6 Şubat sarsıntıları, konutlarda ve endüstriyel binalarda yapı stoğu kalitesinin kıymetini bir kere daha hatırlattı. Türkiye’nin birinci akredite sarsıntı ve yangın test ve eğitim merkezi olan Allianz Teknik’in sarsıntı bölgesi saha incelemeleri sonrası TÜSİAD ile hazırladığı rapor, zelzelelerin yıkım gücünü ve verdiği hasarı azaltmada yapısal olmayan tesirlerin de kıymetli olduğunu ortaya koyuyor. Allianz Türkiye Risk Mühendisliği ve Allianz Teknik Yöneticisi Dr. Ceyhun Eren, özellikle endüstriyel binalarda yapısal olmayan elemanlardan kaynaklanan büyük maddi ziyanlar, sarsıntı sonrası yangınlar, güç ve iş kesintileri yaşandığını tespit ettiklerini söyledi.

Tüm Türkiye’yi etkileyen Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketi, ülkemizin sarsıntı gerçeği ile yüzleşme gerekliliğini bir sefer daha hatırlatıyor. Ülkemizin zelzele geçmişi göz önünde bulundurulduğunda muhtemel riskleri azaltmak ve zelzeleye evvelce hazırlanmak kritik ehemmiyet taşıyor. Allianz Türkiye’nin sarsıntı ve yangın konusunda toplumsal risk farkındalığını artırmaya katkıda bulunmak maksadıyla 2019 yılında hayata geçirdiği Allianz Teknik, Türkiye’nin birinci akredite zelzele ve yangın test ve eğitim merkezi olarak öne çıkıyor. Zelzelelerin çabucak akabinde TÜSİAD Zelzele Misyon Gücü ile alana inerek incelemelerde bulunan Allianz Teknik grubu, bilhassa endüstriyel binalara yönelik tespit ettikleri değerli hususları, “Kahramanmaraş Sarsıntılarından Öğrendiklerimizle Endüstriyel Binaların Daha Sağlam Hale Getirilebilmesi için Alınabilecek 10 Aksiyon” raporu ile kamuoyuyla paylaştı.

Dr. Eren: “Yaşananlardan ders alarak sarsıntının yıkıcı tesirlerini azaltmak mümkün”

Raporu kaleme alan Allianz Teknik Yöneticisi Dr. Ceyhun Eren, deprem felaketinden alınması gereken dersleri 10 başlıkta ele aldıklarını belirterek, “Deprem sonrası, çok istikametli düşünmek gerektiğinden yola çıkarak Allianz Teknik grubumuzla alanda ayrıntılı incelemeler ve tahliller yaptık. Bu noktada daha çok endüstriyel binalara odaklandık ve yalnızca yapısal değil yapısal olmayan tesirlerin de değerli olduğunu gördük. Yapısal sorunu ya da hasarı olmadığı halde yangınlar nedeniyle kullanılamaz hale gelen binalar ve bunun sonucunda da iş kesintileri yaşandığını gözlemledik. Gerek maddi kayıpların eksiksiz tazmini gerekse iş kesintileri karşısında da teminata sahip olmak ismine zelzele sigortasının ne kadar kıymetli olduğunu bir defa daha teyit ettik. Alanda bilhassa endüstriyel binalara yönelik olarak tespit ettiğimiz değerli bahisleri, TÜSİAD için hazırladığımız raporumuz ile özetlemeye çalıştık. Ülkemizin sarsıntı gerçeğini unutmayarak, muhtemel zelzeleler sırasında can ve mal kayıplarımızı en aza indirebilmek ve iş devamlılığını sağlayabilmek ismine tedbirlerimizi şimdiden alarak, sarsıntının yıkıcı tesirlerini daima birlikte azaltmamız mümkün” dedi.

“Kahramanmaraş Sarsıntılarından Öğrendiklerimizle Endüstriyel Binaların Daha Sağlam Hale Getirilebilmesi için Alınabilecek 10 Aksiyon” raporunun öne çıkan başlıkları:

1. Bina İnşa Edilmeden Evvel Yer Etüdünün Yapılıp Yapılmadığını Denetim Etmek

Depremlerde yapıların maruz kalacağı sarsıntı ivmesi belirlenirken sarsıntının odağına olan uzaklığı kadar taban yapısı ve pozisyonu da kıymet taşır. Taban sıvılaşmasının olduğu, yer altı su düzeyinin yüksek seyrettiği gevşek yerler, sarsıntı sırasında binaların direnç gücünü azaltır ve çökmeye neden olur. Bunu engellemek için inşa öncesinde detaylı yer etüdünün uygun halde yapılıp yapılmadığını denetim etmek gerekiyor.

2. Zelzele Performans Tahlili Yaptırmak

Yapılan incelemeler ve ayrıntılı tahlillere nazaran aslında binaların yıkılmasının nedeni, kullanılan yapı elemanlarının kâfi derecede yer değiştirme ya da halde değiştirme yapamamasıdır. Denetimli hasar ya da can güvenliği performans gayesi ile tasarlanan konut binalarında ve endüstriyel yapılarda Türkiye Sarsıntı Yönetmeliği’ne nazaran sarsıntı performans tahlilleri gerçekleştirilerek belirlenen risklere karşı gerekli aksiyonların alınması epey kıymetlidir.

3. Sarsıntı Performans Tahlilinde Personellik ve Materyal Kalitesi Hususlarına Dikkat Etmek

Deprem performans tahlili sırasında gereç özellikleri ve yerleşim ayrıntılarını dikkatli bir halde incelemek epeyce kıymetli. Buna nazaran tahlil raporunda personellik, gereç kalitesi, karot değerlendirmesi ve değerli donatılara yönelik ölçümlerin yapılmış olmasına dikkat etmek gerekiyor. 

4. Yapısal Olmayan Tehlikeler için Risk Tahlili Yaptırmak

Deprem sırasında binalarda proje, gereç, personellik, pozisyon, yer üzere nedenlere bağlı olarak gelişen yapısal risklerin yanı sıra yapısal olmayan riskler de de ortaya çıkar. Yapısal olmayan riskler ortasında asansörlerin halatlarının koparak ziyan görmesi, yağmurlama sisteminin yahut doğalgaz borularının kırılması, rafların devrilmesi, camların kırılması, asma tavanların çökmesi, elektrik panosu ve bilgi sistemlerine ilişkin kabinlerin devrilmesi yer alır. Bu noktada jeneratör, trafo, sanayi tipi panolar, bilgi süreç kabinleri ve tesisatlara yönelik gereçlerin satın alma etabında akredite sarsıntı test raporunun bulunup bulunmadığına dikkat edilmesi kıymet taşıyor. 

5. Tasarım Kusurlarına Dikkat Etmek

Binalarda meydana gelen zelzele hasarları, mimari kusurlar nedeniyle de yaşanabilir. Binaların oturma alanlarının dikdörtgen ya da kare yerine U, T, L biçiminde olması, binaların giriş kat üstünden itibaren daha geniş alana sahip olması (çıkma yapı tarzı), binaların giriş katında mağaza ya da dükkân bulunması, üst katların konut olarak kullanılması üzere dizaynlar mimari açıdan kusurlu görülen dizaynlar ortasında yer alır.

6. Bina Tasarımı Sırasında Risk Tahlili Yaptırmak

Binalar şimdi tasarım basamağındayken risk tahlili yaptırılması hayli kıymetlidir. Sarsıntı tehlikesi hesaba katılmadan yapılan dizaynlar, revizyonlar ve ek yapılar binalarda beklenmedik ve öngörülemeyen hasarların meydana gelmesine yol açabilir. 

7. Çatı Tipi Güneş Panelleri Kurulmadan Evvel Hem Statik Hem Dinamik Tahlil Yaptırmak

Binaların tasarımı esnasında hesaba katılmayan ek yükler, zelzele sırasında çatıların çökmesine ve kolonların ikincil tartılara maruz kalmasına yol açabilir. Verimli ve tasarruflu güç tüketimi için çatı tipi güneş panelinden yararlanmak isteyenlerin bu mevzuyu değerlendirmesi ve dinamik tahlil yaptırması çok kıymetlidir.

8. Zelzele Sırasında Meydana Gelebilecek İkincil Riskler için Tedbir Almak

Deprem sırasında meydana gelen ikincil riskler de en az zelzele kadar yıkıcı ve hasar verici olabilir. Isı ve gaz kaynaklarının standartlara uygun halde sabitlenmesi muhtemel yangın riskini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Bunun yanı sıra binalarda yangın algılama ve otomatik söndürme sisteminin kurulması da epey kıymetlidir.

9. Kapsamlı Bir Sarsıntı Sigortası Yaptırmak

Depremlerin akabinde meydana gelen maddi hasarların tazmin edilmesinin yanında mümkün iş durması/kâr kaybı üzere ek teminatların da kapsama dahil edilmesi olağan hayat nizamına dönebilmeye imkân tanır. 

10. Detaylı İş Süreklilik Planı Hazırlamak

İş süreklilik planlarının kapsamları genişletilerek bilhassa sarsıntı üzere bölgesel tehlikelere karşı çok daha gerçekçi bir biçimde hazırlanmalıdır. İş süreklilik planlarının, kritik çalışanların konutlarının risk düzeyinin belirlenmesi, meskeni ağır hasar görebilecek çalışanların barınma muhtaçlıklarının karşılanması için tahlil teklifleri, çalışanlara ruhsal dayanak verilmesi, tesis binalarına yapı sıhhati izleme sistemi kurulması üzere bahisleri da kapsaması gerekir.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı