DEÜ, Türkiye’nin Sarsıntı Direncini Artırmak İçin Yenilikçi Tahliller Geliştiriyor

Deprem bilimlerinde Türkiye’nin önde gelen markalarından Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), Yapı ve Zelzele Mühendisliği alanındaki son araştırmalarını paylaştı. DEÜ Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Azize Ayol, konut tipi binaların büyük çoğunluğunun hem Türkiye’de hem de dünyada dolgu duvarlı betonarme yapılardan oluştuğunu belirterek, “Depremler sırasında bu duvarların ağır hasar alması, can ve mal kayıplarını artırmakta ve afet sonrası toparlanma sürecini uzatmaktadır. Dokuz Eylül Üniversitesi’nde geliştirilen ve memleketler arası topluluğa önerilen yeni kuşak zelzeleye güçlü duvar tipi ile inançlı yapıların inşasına değerli katkılar sunmayı hedefliyoruz” dedi.

Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), 6 Şubat 2023 tarihinde arka arda meydana gelen zelzelelerde hayatını kaybedenleri anarken, son iki yılda Yapı ve Zelzele Mühendisliği alanında yürüttüğü bilimsel araştırmalar, toplumsal yardımlar ve gönüllülük faaliyetleriyle afet bölgesine kritik katkılar sağlamıştı. DEÜ’lü bilim insanları, sarsıntı sonrası bölgedeki yapı stokunu incelemek, riskleri belirlemek ve yapı güvenliği konusunda kıymetli çalışmalar yürütmek üzere alanda yer alarak, inançlı kentleşme ismine geleceğe ışık tutan değerli datalar sundu.

Depremin yıldönümünde Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Azize Ayol, yapı stokunun mevcut durumu ve DEÜ’nün yenilikçi sarsıntı araştırmaları hakkında değerli değerlendirmelerde bulundu.

GÜVENLİ YAPILAR İÇİN ÖNCÜ ARAŞTIRMALAR

Türkiye’deki betonarme yapı stokunun güçlendirilmesi için yenilikçi usullerin ehemmiyetine dikkat çeken Prof. Dr. Ayol, “6 Şubat depremlerinin ardından Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı öğretim üyelerimiz, bölgedeki hasar tespit çalışmalarına süratle katılmıştı. Bu çalışmalar kapsamında bölgede 1000’den fazla bina gözlemsel olarak incelenmiş ve elde edilen bulgular yetkililere iletilmiştir. Yapı Mühendisliği Laboratuvarımızda sürdürülen araştırmalar, betonarme elemanların kapasitesini artırmaya yönelik güçlendirme prosedürlerinin aktifliğini incelemeye odaklanmıştır. Zelzele sonrası tamirat ve güçlendirme süreçlerinin güzelleştirilmesine yönelik, betonarme binalarda dolgu duvarlar için yenilikçi ayrıntılar geliştiriyor ve güç sönümleyici sistemlerin tasarlanması için çalışmalar yürütüyoruz. Yapılan bu araştırmalar, ülkemizde daha inançlı yapıların inşasına kıymetli katkılar sağlayacaktır” dedi.

YENİLİKÇİ GÜÇLENDİRME TEKNİKLERİ

Prof. Dr. Ayol, DEÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nde sarsıntı güvenliği alanında değerli araştırmalar yürütüldüğünü belirterek, “Prof. Dr. Hasan Murat Tanarslan yürütücülüğündeki çalışmalarda, betonarme kirişlerin hem kesme hem de eğilme kapasitelerini artırmaya yönelik farklı sistemlerin aktifliği ortaya konulmuştur. Başta lif destekli polimerler (CFRP, GFRP) olmak üzere, sürdürülebilir atık ve doğal lif destekli polimerlerle betonarme elemanların dayanımı ve davranışı üzerindeki tesirleri araştırılmıştır” dedi.

Prof. Dr. Ayol, ayrıca ultra yüksek performanslı lif destekli beton (UHPFRC) laminelerin dıştan betonarme elemanlara yapıştırılması ve farklı tip ankraj sistemlerinin laboratuvarda test edildiğini vurgulayarak, “Yapısal davranışın izlenmesinde yenilikçi bir sistem olarak akustik emisyon (AE) üzere tahribatsız test teknikleri kullanılmış ve bu sayede kırılma mekaniği ile hasar gelişimi ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir” sözlerini kullandı.

DEPREME SAĞLAM YENİ JENERASYON DUVAR TASARIMI

Prof. Dr. Ayol, konut tipi binaların büyük çoğunluğunun hem Türkiye’de hem de dünyada dolgu duvarlı betonarme yapılardan oluştuğunu belirterek, “Depremler sırasında bu duvarların ağır hasar alması, can ve mal kayıplarını artırmakta ve afet sonrası toparlanma sürecini uzatmaktadır” dedi.

Bu sıkıntıya tahlil üretmek amacıyla DEÜ Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Kısmı, Mekanik (İnşaat) Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Serkan Mısır yürütücülüğünde yürütülen araştırma projesi kapsamında, dolgu duvarlı çerçeve testleri gerçekleştirildiğini aktaran Ayol, “Duvarların sarsıntı sırasında hasarsız kalmasını yahut ağır hasar almasının önlenmesini sağlayacak çeşitli uygulama ayrıntıları geliştirilmiştir. Proje kapsamında, kapı-pencere boşluğu içeren ve içermeyen çok sayıda iç ve dış duvar numunesi, zelzele yüklerini temsilen düzlem içi ve düzlem dışı yükler altında test edilmiş, hasarsız kalmalarını sağlayacak birinci etap ayrıntıları başarılı bir biçimde ortaya konmuştur” sözlerini kullandı.

Dokuz Eylül Üniversitesi’nde geliştirilen ve milletlerarası topluluğa önerilen bu yeni jenerasyon duvar cinsinin, sarsıntı mühendisliği alanındaki ‘deprem esnekliği’ ismi verilen yeni tasarım trendleriyle uyumlu olması açısından öne çıktığını vurgulayan Ayol, “Bu çalışma, daha inançlı yapıların inşasına değerli bir katkı sunmaktadır” diye konuştu.

DEPREM TESİRİNİ AZALTAN SÖNÜMLEYİCİ

Prof. Dr. Ayol, DEÜ’nün sürdürdüğü bir öbür zelzele araştırması hakkında da açıklamada bulunarak, “TÜBİTAK 1001 programı kapsamında desteklenen ve Prof. Dr. Özgür Özçelik yürütücülüğünde gerçekleştirilen çalışma, bina çeşidi yapıların maruz kaldığı sarsıntı talebini azaltmaya yönelik yenilikçi bir güç sönümleyici geliştirilmesine odaklanıyor. Çalışma kapsamında geliştirilen ve patent başvurusu yapılan çapraz sönümleyici, içindeki U biçiminde bükülmüş plakalar aracılığıyla binaya gelen sismik enerjiyi tesirli bir formda sönümlüyor” bilgisini paylaştı.

Sistemin çalışma prensibini anlatan Prof. Dr. Ayol, “Çaprazın iki ucuna uygulanan bağıl hareketi sınırlandırılmakta, içindeki ard-germeli tendonlar sayesinde de zelzele tesirlerine maruz kalan yapı başlangıç konumuna geri çekilmektedir. Bu sayede zelzele sonrası yapıda meydana gelmesi beklenen kalıcı form değiştirmeler değerli ölçüde azalmakta, bina merkezleme özelliği kazanarak kullanım sürekliliği sağlanmaktadır” dedi.

Ayrıca, geliştirilen çaprazların güç yutarak hasarı üzerinde toplayacak halde tasarlandığını ve değiştirilebilir nitelikte olduğunu belirten Ayol, “Bu özellik sayesinde, sarsıntı sonrası gerekli görüldüğünde çaprazlar değiştirilerek bina birinci hasarsız haline yaklaştırılabilir. Bir öbür deyişle, geliştirilen çaprazlar binalarda ‘yapısal sigorta’ (fuse) misyonu üstlenecektir” tabirlerini kullandı.

AKADEMİSYENLER UZMAN OLARAK GÖREVDE

Deprem sonrası yıkılan binalara ait isimli süreçlerde Dokuz Eylül Üniversitesi’nden bilim insanlarının faal olarak uzman vazifesini sürdürdüğünü belirten Prof. Dr. Azize Ayol, “Bilindiği üzere, sarsıntı sonucunda birçok bina ağır hasar almış yahut yıkılmıştır. Bilhassa yıkılan binalara yönelik isimli süreçler devam etmekte olup, bu süreçte Öğr. Gör. Dr. Özgür Bozdağ’ın koordinasyonunda kısmımız öğretim üyeleri uzman olarak faal vazife almaktadır” dedi.

DEÜ’lü akademisyenlerin uzmanlıklarını alana taşıyarak hukuksal süreçlere katkı sunduklarını vurgulayan Ayol, bilimsel datalar ışığında yapılan teknik incelemelerin, yıkım nedenlerinin tespit edilmesi ve misal felaketlerin önlenmesi açısından büyük değer taşıdığını belirtti.

“ARAŞTIRMALARIMIZ AĞIR HALDE SÜRÜYOR”

Prof. Dr. Azize Ayol, kelamlarını şu halde sonlandırdı: “Dokuz Eylül Üniversitesi olarak, başta Jeoloji Mühendisliği, Jeofizik Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Maden Mühendisliği ve Etraf Mühendisliği Kısımlarımız olmak üzere, Fakültemizde yürütülen birçok çalışmada bilhassa Asrın Felaketi sonrasında yaralarımızı sararken, afet ve sarsıntı öncesi, sırası ve sonrası basamaklarda hazırlıklı olmak hedefiyle Araştırma Üniversitemizin öncelikli çalışma alanlarından biri olan Zelzele Araştırmaları konusunda araştırma faaliyetlerimizi ağır bir formda sürdürüyoruz. Ülkemizde bu hususta ilgili olan kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yaparak, bundan sonraki süreçlerde ülkemizin afetlere ve sarsıntılara karşı dirençliliğini artırmaya katkı sağlamaya devam edeceğiz.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı