Osmanlı’nın gizemli paşası Ahmed Râtib Paşa’ya dair her şey bu kitapta: “Bir Osmanlı Paşasının Portresi”

VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), “Bir Osmanlı Paşasının Portresi” adıyla Ahmed Râtib Paşa’nın hayatını okurlarıyla buluşturuyor. Mehmet Korkmaz’ın kaleme aldığı bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nun çalkantılı son yüzyılında kıymetli bir devlet adamının portresini sunuyor. Kaptan-ı Derya Mahmud Paşa’nın oğlu olan Ahmed Râtib Paşa’nın hayat öyküsünü merkeze alan kitap, tıpkı vakitte periyodun siyasi ve idari yapısına da ışık tutuyor. Osmanlı bürokrasisinin dinamiklerini, merkez-taşra münasebetlerini ve periyodun dış siyaset tansiyonlarını kapsamlı bir halde ele alarak tarih meraklılarına varlıklı bir panorama sunuyor.

VBKY’nin klasik kitaplığı, Mehmet Korkmaz’ın kaleme aldığı “Bir Osmanlı Paşasının Portresi” eseriyle genişlemeye devam ediyor. Kaptan-ı Derya Mahmud Paşa’nın oğlu Ahmed Râtib, Bahriye Mektebi’ndeki başarısıyla babasının müsaadeden gidiyor. II. Abdülhamid’in tahta çıkışıyla birlikte sarayın bendegân zümresine katılıyor. Kısa müddette padişahın itimadını kazanarak evvel bahriye nazırı, akabinde Osmanlı’nın stratejik vilayetlerinden Hicaz’a vali olarak atanıyor. On beş yıl üzere uzun bir mühlet misyon yaptığı bu vilayette Mekke buyrukları, bedevi pirleri ve merkezî hükümetle karmaşık bağlar kuruyor. Bu münasebetler Ahmed Râtib Paşa’yı hem güçlü bir idareciye hem de çeşitli tenkitlerin odağına dönüştürüyor. Ahmed Râtib Paşa’nın ömrünü merkeze alan bu eser, geç periyot Osmanlı bürokrasisini, merkez-taşra ilgilerini, hilafet siyasetiyle şekillenen Hicaz yönetimini ve periyodun dış siyaset tansiyonlarını gözler önüne seriyor. İngiliz nüfuzu karşısında Mekke buyruklarıyla kurulan kırılgan ittifaklar, hac tertipleri, demiryolu projeleri, telgraf sınırı tartışmaları ve İttihad-ı İslâm siyasetinin Hicaz’daki yansımaları, Paşa’nın vazife müddetinde İmparatorluğun karşılaştığı yapısal problemlerin birer izdüşümünü oluşturuyor. “Bir Osmanlı Paşasının Portresi: Hicaz Valisi Ahmed Râtib Paşa (1846-1913)”, titizlikle derlenen arşiv evrakları, hatıratlar ve periyodun basın kaynaklarıyla örülen bir biyografi olarak sırf bir valinin değil, bir devrin kıssasını anlatıyor.

Kitaptan:

“Ahmed Râtib Paşa’nın saraya epeyce yakın olmasına ve üst seviye görevlerde bulunmasına karşın mevcut literatürümüzde onun hakkında malumat bulabilmek neredeyse imkânsızdır. Ona dair müstakil çalışma bir yana ansiklopedi unsuru dahi mevcut değildir. Temelinde paşanın ismine birinci rastlamam ve hakkında bir çalışma yapma fikri onun bahriye nazırlığında hem selefi hem de halefi olan Hasan Hüsnü Paşa’ya dair “Bahriyede Bir Ömür: Sultan II. Abdülhamid’in Bahriye Nâzırı Hasan Hüsnü Paşa” isimli yapıtı hazırlarken ortaya çıktı. Hasan Hüsnü Paşa’nın uzun sürecek bahriye nazırlığından evvel Ahmed Râtib Paşa’nın epeyce kısa bir mühlet (2 gün) nazır olarak vazife yapması ama sonrasında bir bahriye müşiri olmasına karşın bahriye kayıtlarında ismine neredeyse hiç rastlanmaması bir merak konusuydu. Gerçekten bu çalışmada görüleceği üzere sonraki süreçte kendisinin Teftiş-i Askerî Genel Komitesinde ve Hicaz Valiliğinde görevlendirilmesi üzere farklı sebeplerle âdeta bahriye ile bağı kopmuştur. Bu çalışmada Ahmed Râtib Paşa’nın merak edilen hayat öyküsünün ortaya çıkarılmasının yanında Mekke ve Medine üzere kutsal beldeleri bünyesinde barındıran Hicaz Vilayeti’nin askerî ve mülki yönetimindeki icraatı, merkez-taşra ortasındaki siyasi ve idari bağları, Hicaz’da kıymetli nüfuza sahip Mekke buyrukları, bedevilerin ileri gelenleri ve meşâyihle (şeyhlerle) münasebetleri araştırılmıştır. Birebir vakitte Müslümanların halifesi olan ve saltanatı periyodunda bu nüfuzunu faal olarak kullanan II. Abdülhamid’in ve Osmanlı hükûmetlerinin bölgeye olan ilgisi de valinin çalışmaları kapsamında değerlendirilmiştir.” 

Yazar Hakkında; 

İstanbul Üniversitesi Arşivcilik Kısmından mezun oldu. Askerlik vazifesini Ulusal Savunma Bakanlığında yedek subay olarak ifa ettikten sonra ATASE Arşivi ile Deniz Müzesi Arşivinde uzman olarak çalıştı. Mimar Sinan Üniversitesi Tarih Bölümü’nde yüksek lisans tezini (2012) ve İstanbul Üniversitesi Yakınçağ Ana Bilim Kısmında doktora çalışmalarını tamamladı (2018). Hala doçent olarak görev yaptığı Ulusal Savunma Üniversitesi Deniz Harp Enstitüsünde çalışmaktadır. Basra Körfezi’nde Osmanlı Denizcilik Faaliyetleri 1847-1914 (2021); Bahriyede Bir Ömür Sultan II. Abdülhamid’in Bahriye Nâzırı Hasan Hüsnü Paşa (2022); Çaka Bey’den Cumhuriyet’e Türk Denizcilik Tarihi (2022); Bahriye Mektebi’nde Bir Jön Türk: Muhiddin Atayiğit ve II. Abdülhamid Periyodu Bahriye Mektebi Anıları (2023) ve Ahmet Taşdemir ile birlikte hazırladığı Bükreş’te 20 Yıl: Şevket Turgut Paşa ve Romanya Ataşemiliterliği Raporları (2024) isimli kitapları vardır.  

KÜNYE

Yayınevi: VBKY

Kitabın ismi: Bir Osmanlı Paşasının Portresi: Hicaz Valisi Ahmed Râtib Paşa (1846-1913)

Yazar: Mehmet Korkmaz

Kategori: Tarih

Kitap Editörü: Hasan Ali Çakmak  

Kapak ve Sayfa Uygulama: Faruk Özcan

Son Okuma: Mustafa Sacid Öztürk

Proje Editörü: Dr. Mehmet Yılmaz Akbulut

Sayfa Sayısı: 300

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı